Schil de zoete aardappelen, snijd in blokjes en kook ze voor 8 minuten, controleer met een prikker of ze goed zijn
Snipper de ui en knoflook en snijd de prei in ringen
Hak de peterselie fijn en snijd of scheur de paddenstoelen in stukken
Bak de ui, knoflook en prei aan in een pan
Stamp de zoete aardappels naar wens grof of glad, roer hier de crème fraîche, room, tijm en bouillon doorheen en eventueel nog wat vet om het smeuïg te maken
Meng nu met de prei/ui/knoflook mix
Proef en breng op smaak met peper & zout
Bak de paddenstoelen aan op hoog vuur met de gehakte peterselie, peper & zout
Serveer de preistamppot met de gebakken paddenstoelen
Donderdag 25 januari keken veel mensen naar ons eerste Digitale Hart & Leefstijl Café. Cardioloog Remko Kuipers beantwoordde er de vragen van veel deelnemers. Uiterst leerzaam, is de korte samenvatting van deze zeer geslaagde online-‘uitzending’. Zeker voor herhaling vatbaar, en dat gaat ook gebeuren! Dus houdt goed onze nieuwsbrieven en de website in de gaten! Krijgt u nog geen nieuwsbrief van ons? Schrijf u dan snel in![1]
In dit laagdrempelige digitale “café” kunnen allerlei onderwerpen aan de orde komen die op de een of andere manier met leefstijl en het hart te maken hebben. Vandaar ook de naam Hart & Leefstijl Café, maar dan wel digitaal! Een café, waaraan iedereen via streaming mee kan doen. En daar maakten meerdere mensen dankbaar gebruik van! En wel door Remko een waaier aan vragen over het hart voor te leggen.
Remko
Remko Kuipers promoveerde in Groningen op het onderwerp leefstijl. Hij is een van de weinige cardiologen die dit onderwerp in de vingers heeft, en is gaarne bereid zijn kennis met ons te delen. Iets waar we erg blij mee zijn!
Onderwerpen
De 25e stonden onder meer vrouwen en het hart, het gebruik van viagra en hartfalen centraal. De laatste tijd is er veel aandacht, met name door de cardiologen Angela Maas en Janneke Wittekoek, over de verschillen tussen mannen en vrouwen waar het gaat om hart- en vaatziekten. Remko Kuipers ziet die verschillen wel, maar benadrukt dat er vooral veel overeenkomsten zijn.
Vrouwen en het hart
“In een wetenschappelijke studie werd zelfs aangetoond dat mannen vaker met vage hartklachten naar de cardioloog komen dan vrouwen”, zei hij. “Ook bij mannen is het niet altijd pijn op de borst. Zij hebben net zo vaak klachten over vermoeidheid, kortademigheid of pijn aan de handen.” Naar zijn mening wordt het verschil in symptomen van een hartaanval tussen mannen en vrouwen te veel uitvergroot. “Het gaat er vooral om hoe mensen communiceren”, benadrukte hij. “Hoe leg je uit wat je klacht is, en hoe begrijpt de specialist die uitleg. De symptomen zijn meestal niet anders.” Wel kan de oorzaak anders liggen. “Bij hartfalen gaat het bij mannen bijvoorbeeld vaker om dichtgeslibde bloedvaten, maar die blijken bij vrouwen juist vaker niet dicht geslibd. Bij mannen wordt het infarct vaker veroorzaakt door roken, overgewicht en een stressvolle baan. De hartfunctie is dan verminderd door een hartinfarct. Vrouwen met hartfalen zijn vaker vooral te dik, waarbij de bloedvaatjes en het hart te klein zijn voor het uitdijende lichaam.”
Stress
“We weten dat stress een grote rol speelt bij hart- en vaatproblemen. Het is lastig daar wat aan te doen. In ons systeem draait alles om productie en hard werken. Dat levert stress op.” Verder noemde Kuipers slaaptekort als heel belangrijke oorzaak voor problemen met het hart, naast roken, luchtvervuiling (waar je ook weinig aan kunt doen behalve de barricades op gaan) en ongezond leven. Ook apneu is een grote risicofactor.
Viagra
Sprekend over erectieproblemen zei Remko, dat deze vaak wijzen op problemen met de bloedvaten. Een erectie is afhankelijk van een goede bloedtoevoer, en dat vereist goede bloedvaten. Daarnaast vormt onzekerheid vaak een oorzaak voor erectieproblemen. Met name hartpatiënten vrezen dat opwinding voor hartproblemen kan zorgen. Deze zorgen zijn meestal onnodig, aldus Kuipers. Viagra is niet slecht voor het hart, integendeel. De pil werd aanvankelijk ontwikkeld voor hartpatiënten en bleek een prettige bijwerking te hebben. Viagra maakt de bloedvaten iets wijder. “Er is geen vrijwel geen enkele reden om viagra niet te gebruiken”, benadrukte Kuipers. “Viagra is zelfs iets beschermend voor hart- en bloedvaten.” Hij noemde seksualiteit heel belangrijk in het leven van elk mens. Tegelijkertijd waarschuwt hij dat er slechts één zogenaamde contra-indicatie is voor het gebruik van viagra, oftewel een medische reden om het niet te gebruiken. En wel als je tegelijk ook al een langwerkend nitraat, zoals promocard of isosorbide, gebruikt of net een spray nitroglycerine (NTG) onder de tong hebt gebruikt. Controleer dit dus altijd via je apotheker, aldus Kuipers.
Keto
Remko wees op de risico’s van een te hoog slecht cholesterol, het zogenoemde LDL. Dit stofje kan in beschadigde bloedvaatwanden gaan plakken en daardoor vernauwingen veroorzaken. Om dit te voorkomen grijpen steeds meer mensen naar een zogenoemd Keto-dieet, waarbij je zo weinig mogelijk koolhydraten eet. In plaats daarvan moet er juist heel veel vet worden gegeten. Remko wijst op een gevaar hiervan.
“Een deel van die vetten bestaan uit verzadigd vet, en dat is onverstandig. Je kunt een keto-dieet wel gebruiken om op korte termijn af te vallen en gezondheidswinst te halen. Maar op de langere termijn raad ik zo’n dieet af. Keto heeft namelijk een ongunstig effect op het slechte LDL-cholesterol. Soms is er zelfs sprake van een meer dan verdubbeling van dat LDL. Ook is het langdurige keto-dieet af te raden waar het gaat om de stevigheid van je botten. Wil je echt een goed effect hebben op je slechte cholesterol, dan zie je de beste effecten bij een dieet met heel weinig vet en verzadigd vet, en juist veel vezels uit onbewerkte groenten en fruit, zoals bij sommige vegetariërs.”
Hij wees ook op de voordelen van het keto-dieet op leververvetting. “Maar daarvoor hoef je niet persé keto te eten: je kunt net zo goed minder eten, en dan vooral minder suikers en koolhydraten”, zei hij. “Want suiker wordt in de lever omgezet in vet.”
Hartfalen
Naast talloze andere onderwerpen kwam ook hartfalen aan de orde. “Hartfalen kan vele oorzaken kennen, maar de meest voorkomende is aderverkalking, waardoor bloedvaten dichtslibben, er een hartinfarct ontstaat en een deel van de hartspier beschadigd wordt. Maar er zijn ook andere vormen van hartfalen, bijvoorbeeld door bepaalde genetische aandoeningen. In al die gevallen blijft er vaak onvoldoende pompkracht over. Mijn advies is bijna altijd: blijf sporten, blijf bewegen, blijf daarmee je hart trainen. Vraag wel altijd eerst aan de cardioloog welk type hartfalen je hebt. Dan weet je wat je nog wel kunt en mag. In de meeste gevallen zouden mensen met vernauwde bloedvaten ook best de grens van hun kunnen moeten opzoeken, totdat je net iets pijn voelt, maar niet verder! Deze manier om de bloedvaten weer wat wijder te maken kennen we vanuit de vaatchirurgie: bij etalagebenen krijgen mensen daar looptraining, waarbij ze moeten doorlopen bij pijn in de benen, dan gaan de vaten weer open. Ook bij pijn op de borst zijn er dit soort onderzoeken gedaan (en gaande), maar we denken dat het hier beter is om minder ver te gaan. Hetzelfde geldt bij benauwdheid, want ook dat kan aangeven dat je hart het niet bij kan benen. Je moet dus niet stoppen met bewegen of sporten, maar rustiger aan doen tot je de grens bereikt van wat je kunt.”
In “gezondheidsland” wordt vaak aangegeven dat het heel belangrijk is om te luisteren naar de signalen van je lichaam, dat jouw lichaam de leidraad is om te bepalen wat goed voor je is. Maar hoe doen we dit dan? De meeste mensen zijn wel eens meegegaan in een voedings/gezondheids hype, die misschien achteraf helemaal niet zo goed bleek te zijn. Of je hebt wel duidelijke signalen van je lichaam gehad maar je hebt ze genegeerd omdat je gedachten had zoals “ja maar voor die persoon werkt dit fantastisch, dus als ik nou even doorzet dan gaat het voor mij ook wel werken”
Want laten we eerlijk wezen… de adviezen wat je zou moeten doen vliegen je om de oren, alleen al in de vorm van reclames op social media met “doe dit en krijg dit resultaat, doe dat en je wordt direct gezonder, wil je ook …. kg afvallen?” en ga zo maar door. Vaak worden er gouden bergen beloofd en prachtige resultaten, maar dat dit voor persoon A fantastisch werkt betekent absoluut niet dat het voor jou ook zo werkt. Ik heb dit zelf bijvoorbeeld ervaren met langdurig koolhydraatarm eten en dat dit (voor vrouwen die nog een cyclus hebben) simpelweg niet werkt omdat het je hormoongezondheid in de weg zit. En ook bijvoorbeeld de gezondheidsvoordelen van vasten zijn niet voor iedereen. Zo kan ik nog 101 voorbeelden bedenken van situaties waarin de beloofde heilige graal simpelweg niet werkt.
In mijn werk hamer ik behoorlijk op een unieke benadering van je gezondheid. In mijn visie is het namelijk de enige benadering die je kan kiezen als je echt aan je gezondheid wil werken. Dit betekent dat je los mag gaan komen van het proberen van de one size fits all oplossingen, van diëten gericht op calorieën tellen (over waarom dit voor niemand werkt heb ik eerder een artikel geschreven) tot tegen beter weten in vasthouden aan gezondheidsinterventies, die je geen resultaten opleveren of soms zelfs tegen je werken.
Leren luisteren naar de signalen van je lichaam
Nu kom je vrijwel direct de sleutel én gelijk de grootste uitdaging van een persoonlijke benadering op gezondheid tegen. Want hoe doe je dit dan? Wat zijn die signalen? En als je lichaam niks aangeeft in positieve of negatieve zin, hoe kan ik dan bepalen of het goed voor me is?
Weet dat je lichaam altijd signalen aangeeft, soms is dit schreeuwerig en soms is het subtiel en fluisterend. Als je lichaam schreeuwt is het makkelijker om het te horen. Voorbeelden van dit soort signalen zijn acute gezondheidsproblemen, zoals te hoge of te lage bloedruk, migraine, huidklachten en ga zo maar door. Dan heb je de subtielere signalen, de fluisteraars, waarbij er wel iets aan de hand is maar vaak niet voldoende om iets te doen. Deze signalen zijn het lastigst te herkennen en zijn op te sommen als alle vage klachten en sluimerende problemen die je ervaart. Je bent niet alleen want deze hebben we allemaal, van dips in energie (eventueel na het eten), problemen met onze ontlasting, een opgeblazen gevoel na het eten, tot niet kunnen afvallen. Deze signalen herkennen is stap één.
Vervolgens ga je naar stap twee, de signalen interpreteren. Schrijf eerst eens je bevindingen bij stap één op, kun je hier een lijn in ontdekken? Vaak staan klachten niet op zichzelf maar vertellen ze je een verhaal. Heb je bijvoorbeeld een combinatie van huiduitslag, problemen met ontlasting en een opgeblazen gevoel na het eten, dan is er een grote kans dat je een voedselintolerantie hebt. Heb je vaak energiedips na het eten, lukt het niet om af te vallen en heb je veel suikercravings (een hevig verlangen naar suiker), dan is er een grote kans dat je bloedsuikerspiegel ontregeld is. Soms is dit direct duidelijk en in andere gevallen schakel je even de hulp van google, een diëtist, specialist en dergelijke in.
Dan komt stap drie, handelen naar de signalen van je lichaam. Welke conclusies kun je trekken uit het interpreteren van de signalen en wat is een realistische aanpak om toe te gaan passen. Om even bij de voorbeelden te blijven bij stap twee, constateer je dat je mogelijk een voedselintolerantie hebt, laat onderzoeken wat dit kan zijn en pas je voeding als zodanig aan. Heb je een ontregelde bloedsuikerspiegel, haal de bloedsuiker ‘ontregelaars’ een tijdje uit je voeding en kijk wat er gebeurt.
Blijf ook vooral regelmatig inchecken bij je lichaam en stuur bij, we zijn altijd in beweging en dynamisch. Dus doe dit niet één keer, maar zie het als een prachtig proces. Hulp nodig hierbij? Ga met mijn gratis minicursus aan de slag om dit alles voor jezelf op een rijtje te zetten. https://greentwist.nl/linkinbio/
Jarenlang ging Nolie Groothoff (37) ziekenhuis in, ziekenhuis uit. Lange tijd bleef onduidelijk wat er precies met haar hart aan de hand was. Bij Nolie veroorzaakte dit veel angst. Die angst kroop steeds verder onder haar huid. Over hoe ze deze jaren beleefde en wat de impact ervan op haar leven was, schreef ze openhartig in haar eigen boek: Nooit meer de oude.
Twee jaar terug interviewde Hartpatiënten Nederland Nolie over haar persoonlijke verhaal. Ze had op dat moment veel last van hartritmestoornissen. Hoewel het lang duurde, gaat het sinds haar laatste ablatie in 2022 inmiddels beter met Nolie. “Ik ben van een groot deel van mijn klachten af”, vertelt ze. “Het is voor mij nu een stuk leefbaarder, omdat ik weer meer dingen kan doen. Ik heb nog steeds last van overslagen, maar de gevaarlijkere ritmestoornissen die ik had, zijn sinds mijn ablatie verdwenen. Wel zit ik nog altijd laag in mijn energie. Ik ben helaas dan ook nog niet aan het werk en zit in de Ziektewet. Toch hoop ik, als er een uitspraak komt van het UWV, dat ik misschien tóch deels kan werken. Het liefst zou ik een studie volgen en in het ziekenhuis op de poli cardiologie gaan werken. Dan kan ik, mede vanuit mijn eigen ervaring als patiënt, ook anderen helpen.”
Stoornissen
Nolie wilde, ondanks dat ze niet mag werken, graag bezig blijven. Zo kwam ze dan ook op het idee om haar verhaal op te schrijven en alles te bundelen in een boek. “Ik schreef een inleiding en kon niet meer stoppen met schrijven. Eén van de redenen om een boek te schrijven, was voor mij dat ik iets tastbaars kon achterlaten voor mijn omgeving. Dat klinkt deprimerend, maar ik heb op veel momenten gedacht dat ik het niet zou halen.” Nolie werd in 2008 gediagnosticeerd met hartritmestoornissen, na de bevalling van haar dochter. Daar kwamen ook angststoornissen uit voort. “Ik neem mensen in mijn boek mee in wat er door me heen ging, wat dit alles mentaal met me deed. Hoe het mijn dagelijks leven beïnvloedde en welke beperkingen het veroorzaakte. Dat werden er namelijk steeds meer. Ik heb ook veel medicijnen uitgeprobeerd en ablatie na ablatie gehad. Als je een diagnose krijgt, kom je echt in een ziekenhuiscircus terecht.”
Op de rem
Nolie ging door een hele moeilijke periode, leefde van afspraak naar afspraak. “Ik wilde, bijna op het ziekelijke af, continu in de buurt zijn van een ziekenhuis. Daar kwam bij dat ik van kinds af aan best wel een angstig persoon ben. Dat leg ik ook uit in mijn boek. Het heeft er bij mij altijd in gezeten. Als je dan éénentwintig bent, moeder wordt en van je huisarts te horen krijgt dat hij een ruisje bij je hart hoort, stort je wereld in. Ik ging van een levenslustig naar een levensbang persoon.”
Constant werd er voor haar gevoel op de rem getrapt door haar lichaam. “Ik zette tien stappen vooruit, waarna er iets gebeurde en ik meteen weer twintig nul achter stond. Het voelde alsof ik een steentje in mijn schoen had en daarmee de marathon moest rennen. Ik moest de finish halen, terwijl ik ondertussen steeds maar met dat steentje bezig was. Dat is heel frustrerend. Ik denk dat veel mensen met een onzichtbare ziekte dit herkennen. Die frustratie beschrijf ik ook in mijn boek, net als het stukje acceptatie. Daarom heet mijn boek Nooit meer de oude, omdat ik moet accepteren dat ik dat niet meer ga worden. Ook angst is iets dat onder mijn huid zit en niet meer weggaat, al kan ik nu veel beter relativeren en ga ik niet meteen van het ergste uit. Als mijn hart rustig is, volgt mijn hoofd vanzelf. Voor mij is dat altijd zo geweest. Daarnaast vond ik het belangrijk om niet alleen mijn verhaal, maar ook verhalen van andere vrouwen met hartklachten in het boek aan bod te laten komen.”
Niet alleen
Nolie durft inmiddels weer te dromen. Ze durfde lange tijd niet te denken aan morgen, uit angst dat ze morgen niet zou halen. Nu durft ze vooruit te kijken. Ze hoopt dat haar verhaal iets voor andere hartpatiënten kan betekenen, en misschien zelfs ook voor specialisten. “Er gaat zoveel door je heen als je in een ziekenhuis ligt. Of je nu op de verpleegafdeling of operatietafel ligt, je voelt je gewoon patiënt. Ik heb me ook heel lang alleen maar die patiënt gevoeld. Niet meer Nolie, een vrouw, een moeder. Continu was ik met mijn hart bezig, waardoor je vergeet te leven. Ik wil dat mensen weten dat ze niet alleen zijn, want ik weet hoe alleen je je kunt voelen. Toch zijn er nog zoveel anderen die hetzelfde ervaren. Hopelijk kan ik hartgenootjes door het delen van mijn verhaal een hart onder de riem steken.”
Nolie´s boek is te koop bij diverse boekhandels en tevens te bestellen via Bol.com. De opbrengst van de verkoop van haar boek doneert Nolie aan het Maastricht UMC+, voor wetenschappelijk onderzoek.
Tekst: Laura van Horik
Beeld: Nolie en haar paard Calisto
Een beter milieu begint bij jezelf. Wie kent die kreet niet. En dit geldt net zo goed voor je gezondheid. Daar kun je namelijk zelf ook veel meer aan doen dan je dokter. Al heb ik in de spreekkamer maar al te vaak het gevoel dat patiënten van me verwachten dat ik hun sigarettenverslaving kan compenseren met een pilletje. Nee dus. De meeste gezondheidswinst haal je niet uit je medicatie, maar uit je leefstijl. Niet roken is daarbij een hele belangrijke, net zoals genoeg bewegen, gezond eten, voldoende slapen, het vermijden van stress en het onderhouden van sociale contacten.
Maar: een betere gezondheid begint ook met een beter milieu. Op zich ook weer een open deur, want we weten al heel lang dat mensen op het platteland gemiddeld gezonder zijn dan stadsbewoners, en dat welvaartsziekten vooral in geïndustrialiseerde landen voorkomen, waar er veel luchtvervuiling is, veel fastfood restaurants, vaak onvoldoende tijd om te slapen en ook de hoeveelheid stress moeilijk te temperen is, bijvoorbeeld door de alarmerende berichten over de steeds sneller verlopende klimaatverandering. Gelukkig kunnen we daar, volgens een aantal recente onderzoeken, vrij gemakkelijk, zij het op kleine schaal (maar alle kleine beetjes helpen), zelf verandering in aanbrengen, die zowel goed is voor gezondheid als milieu en dus klimaat.
Veel mensen hebben namelijk een tuin die vooral bestaat uit tegels, grind of een andere vorm van een (letterlijk) dodelijke bodembedekking. Onlangs lieten onderzoekers zien dat de hoeveelheid ‘groen’ (denk hierbij vooral aan struiken en bomen, maar in mindere mate ook de grasmat) een gunstige invloed had op de gezondheid van bewoners in dat soort groene wijken. Inmiddels zijn er ook onderzoeken gedaan waarbij mensen werd gevraagd om te gaan wandelen in ofwel een stadse, ofwel een lommerrijke omgeving. Hieruit bleek dat mensen die recreëerden in een groene omgeving een significante daling van hun stresshormonen en daardoor van hun hartslagfrequentie en bloeddruk toonden. Zo simpel kan het dus zijn.
Als we nou onze tuinen allemaal wat meer ‘de boel’ lieten. We wat meer groen in plaats van steen in onze tuin tolereerden. We onkruid geen onkruid maar kruiden noemden. We muizen geen ongedierte maar knaagdieren noemden. We insecten niet verdelgden maar koesterden… Dan zou dat enerzijds veel beter zijn voor het klimaat, maar dus anderzijds ook beter voor onze gezondheid. Geen stress over het moeten wieden van onkruid tussen tegels. Of sterker, geen luchtvervuiling door bespuiten van onkruid. En geen stress over het moeten opruimen van bladeren, of erger: stress over de teringherrie van de bladblazer van de buurman. En heb je zo’n buurman, die zijn tuin vol heeft met tegels of die bladblaast? Ook sociale contacten zijn een bewezen ondersteuning van een goede gezondheid… En onze gezondheidsraad adviseert ons zowel om aan beweging (lopen) als krachtsport (tillen van tegels) te doen. Samen voor meer groene transformatie dus!
Jan Schut (80) is de laatste tijd al heel wat keren op reis geweest met HartbrugReizen. Samen met zijn vrouw Bets heeft hij zelfs alweer wat reizen voor dit jaar geboekt. Niet alleen vinden ze de reizen heel gezellig, ook geeft meegaan met HartbrugReizen ze een veilig gevoel.
Jan kreeg in 1997 een hartinfarct en is sindsdien hartpatiënt. Onderzoek wees destijds niet uit wat er precies aan de hand was. Wel kreeg hij medicatie en na een dag of tien in het ziekenhuis te hebben gelegen, mocht hij weer naar huis, vertelt hij. “Ik heb nog een jaar of vijf onder controle gestaan bij een cardioloog, maar daarna werd ik min of meer gezond verklaard. Uiteindelijk heb ik in augustus 2020 nog een hartinfarct gehad en zijn er twee stents geplaatst. Het ging een tijdje goed, tot ik afgelopen augustus last kreeg van boezemfibrilleren. Gelukkig is dat inmiddels ook verholpen en heb ik daar geen last meer van.”
Bijeenkomst
Drie jaar terug las Jan in het tijdschrift van Hartpatiënten Nederland dat ze 50 jaar bestonden en een bijeenkomst organiseerden in Roermond. “Het toeval wilde dat mijn vrouw en ik net een hotel hadden geboekt in Sittard, dus leek het ons leuk om dan ook meteen maar even bij de bijeenkomst te gaan kijken. Zo gezegd, zo gedaan. We hebben daar een heleboel leuke mensen ontmoet, waarvan er een aantal ook al eerder mee op reis waren geweest. Dat klonk allemaal erg positief. We dachten: dit is wel wat voor ons.”
Echter kwam toen de coronapandemie en was reizen lange tijd geen optie meer. Twee jaar later, in 2022, dachten Jan en Bets opnieuw aan HartbrugReizen, vertelt Jan. “Wij zijn na mijn eerste hartinfarct nog lange tijd zelf met de caravan op vakantie gegaan, maar die hebben we enkele jaren terug na lang wikken en wegen verkocht. Het werd allemaal nogal ingewikkeld. Ik heb door de jaren heen bijvoorbeeld slechte ogen gekregen en autorijden werd te gevaarlijk. HartbrugReizen leek ons dan ook een mooi alternatief.”
Op reis
Jan en zijn vrouw boekten in 2022 twee reizen: naar het Lago Maggiore en Kroatië. Helaas werd één dag voor de reis naar het Lago Maggiore duidelijk dat Bets corona had en konden ze niet mee. Vervolgens verheugden ze zich op de Kroatië reis, maar deze werd geannuleerd omdat er te weinig belangstelling was. “Het was geen goede start met HartbrugReizen, maar dat is in 2023 gelukkig dubbel en dwars goed gekomen. We boekten begin dat jaar uiteindelijk nog een reis, naar Parijs. Dat was een lang weekend: een mooi, kort reisje. Hartstikke leuk was het, en het smaakte naar meer.”
Vervolgens gingen ze in juni naar Tirol, zegt hij. “Het grappige was dat we een paar dagen voor vertrek bedachten dat we vroeger geregeld in Oostenrijk kwamen en daar met een kabelbaantje de bergen in gingen. Heel mooi was dat altijd. We zeiden nog tegen elkaar: dat zal er wel nooit meer van komen. Eenmaal in Tirol bleek dat het eerste uitstapje er één was die we niet hadden zien aankomen: met de kabelbaan naar ongeveer veertienhonderd meter hoogte. Daar hebben we heerlijk gewandeld en op het terras gezeten. De gehele reis was erg gezellig. Op de laatste middag zijn we nog over een hangbrug van de ene naar de andere berg gelopen, ook een bijzondere ervaring.”
Boezemfibrilleren
Eind augustus zou het koppel alsnog naar het Lago Maggiore gaan, maar de zondag daarvoor kreeg Jan last van boezemfibrilleren. “Dat was een hele rare ervaring. Ik werd wakker met hartkloppingen, mijn hart klopte onregelmatig en ik zweette. Eenmaal in het ziekenhuis bleek dat ik last had van boezemfibrilleren. Weg vakantie, dacht ik. Maar volgens de cardioloog kon het worden verholpen met een stroomstootje, en daar had hij gelijk in. Het was een gemakkelijke ingreep en niet veel later mocht ik weer naar huis.” Volgens de cardioloog kon hij gewoon op vakantie. Jan had daar in eerste instantie niet zo’n prettig gevoel bij, maar toch besloot hij te gaan. “Als het niet met HartbrugReizen was geweest, had ik het niet gedaan. In het buitenland wil je er in een ziekenhuis tenslotte niet alleen voor staan, maar tijdens deze reizen hoeven we niks uit te leggen. Als het nodig is, kan één van de begeleiders meteen ingrijpen. Ik kan weer zonder zorgen op vakantie. Dat is een hele geruststelling. De reis is uiteindelijk gelukkig goed verlopen. We hadden weer een erg gezellige club en een prettige organisatie.”
Nieuw reisjaar
Later in het jaar hebben Jan en Bets nog het noorden van Slovenië en Kroatië bezocht, waar Jan zelfs zijn tachtigste verjaardag heeft gevierd. Ook maakten ze eind november nog een reis naar het Zwarte Woud, met uitstapjes naar het Zwitserse Luzern en Franse Colmar. Tevens erg geslaagd. Ook dit jaar gaan ze weer met HartbrugReizen op pad: in april naar Toscane, in juni naar Noorwegen en in augustus naar de Adriatische kust. “Zo maken we de reizen die de afgelopen jaren niet doorgingen weer goed”, zegt Jan lachend. “In Noorwegen zijn we al eens geweest, maar nu gaan we naar de andere kant. Het zijn allemaal redelijk avontuurlijke reisjes, maar zo komen we nog eens ergens. Inmiddels zien we ook steeds meer bekenden, mensen die we al op eerdere reizen hebben ontmoet. Dat maakt het extra leuk.”
Het driekoppige bestuur van het Universitair Medisch Centrum in Maastricht deelde zichzelf riante vergoedingen uit voor gemaakte onkosten. Vergoedingen die de pan uit rezen, declaraties die werden betaald uit onder meer zorgpremies. Een bestuur dat met publieke gelden – ons geld – de wereld rondvloog om in alle comfort na te denken over de toekomst van het ziekenhuis.
Met ons geld wordt een exorbitant hoog salaris van de bestuursvoorzitter van het kleinste academisch ziekenhuis van Nederland opgehoest, in 2022 met inflatiecorrectie ruim 283.000 euro. Helen Mertens is daarmee een van de best betaalde zorgbestuurders van Nederland. Daarnaast declareerde het bestuur in anderhalf jaar tijd bijna 255.000 euro aan onkostenposten, aldus dagblad de Limburger. Daarmee werden chauffeurs betaald, uitstapjes naar congressen en vergaderingen, evenals reizen naar onder meer de USA. Let wel, van ons premiegeld dus! Geld dat daardoor niet daar terecht komt, waar het hard nodig is: in de zorg zelf.
Zo wordt volgens de Limburger een congres bezocht in San Diego, waar de bestuurders overnachten in een luxe hotel (350 euro per nacht per kamer) met uitzicht op het strand en de zee. Ze maken daar onder meer een tocht over het water per luxe catamaran, schuiven aan bij meditatie en kunstsessie op het strand en dineren bij een kampvuur. Verder zijn er excursies naar Silicon Valley en San Francisco. Allemaal vergoed uit onze zorgpremies. Daarnaast waren er nog studiereizen en congressen in San Francisco en Florida. En een rondreis waarin een bestuurder Chicago, Verona, Allentown, Rochester en Boston aandeed.
Bestuursvoorzitter Helen Mertens reisde bovendien naar onder meer Engeland, Denemarken en België. De ‘gewone’ zorgmedewerkers van het ziekenhuis moeten hun parkeerkosten zelfs nog betalen, als ze ’s avonds of ’s nachts worden opgeroepen om in het MUMC+ te komen helpen. Bestuurders hebben een leaseauto of auto met chauffeur.
Goed voorbeeld doet goed volgen, luidt het spreekwoord. Daarvan is in Maastricht totaal geen sprake. Sterker nog: de verkwistende zelfverrijkende houding van het bestuur van het ziekenhuis werkt demotiverend op het personeel. Medewerkers die zich dagelijks in de rondte werken en alles uit de kast halen om goede zorg te verlenen. Die keihard werken, met slechts één doel voor ogen: zo goed mogelijk hun best doen om patiënten bij te staan en bij te dragen aan hun genezing.
Medewerkers die daarvoor onderbetaald worden, de eindjes slechts met moeite aan elkaar kunnen knopen. Bovendien door de hoge werkdruk vaak uitvallen als gevolg van ziekte, waardoor collega’s nog meer het vuur uit hun sloffen moeten lopen om de zaak draaiende te houden.
Steeds meer zorgmedewerkers houden het voor gezien. Een baantje waarin je hard moet werken voor weinig geld, terwijl er elders meer te verdienen is, en het werk een stuk relaxter is. Op die manier loopt de zorg gevaar. Want steeds minder handen aan het bed is slecht nieuws voor de patiënt.
Zoals alle harde werkers hebben ook zorgmedewerkers in het ziekenhuis behoefte aan waardering, aandacht, respect en een goede beloning. Het signaal dat van het bestuur uitgaat, staat daar haaks op. Geen voorbeeld waarop de medewerkers trots op kunnen zijn.
Er valt niet over te twisten: stilzitten veroorzaakt een hoger risico op hart- en vaatziekten. Hoe moeilijk bewegen soms ook kan zijn bij lichamelijke (ouderdoms)kwalen: achter de geraniums zitten is per definitie uit den boze. Personal trainer en lifestylecoach Radmilo Soda legt uit waarom.
Onderzoeken over de hele wereld hebben het door de jaren heen al veelvuldig aangetoond: inactiviteit, oftewel weinig tot niet bewegen, kan negatieve gevolgen hebben voor het hart- en vaatstelsel. Daartegenover staat dat voldoende lichaamsbeweging een preventieve werking kan hebben, schrijven diverse Oxford-onderzoekers: ‘Een actieve levensstijl is een hoeksteen voor de secundaire preventie van hart- en vaatziekten.’ En de Hartstichting stelt: ‘Voldoende bewegen kan de kans op hart- en vaatziekten 20 tot 30% verlagen.
Vicieuze cirkel
Voor patiënten die al kampen met hart- en vaatziekten, is het des te belangrijker om veel tijd en energie te steken in hun (hart)gezondheid. Dat kan soms lastig zijn, juist doordat hartpatiënten regelmatig kampen met fysieke ongemakken. Voor wie al buiten adem is na drie treden de trap op, is het vaak niet aanlokkelijk om eens lekker de sportschool in te duiken. Toch moeten hartpatiënten extra waken voor de vicieuze cirkel die op die manier kan ontstaan, waarschuwt personal trainer en lifestylecoach Radmilo Soda. “Je doet jezelf echt tekort door dan maar stil te blijven zitten.” Dus, ook al is het soms lastig en lijken fysieke beperkingen het misschien onmogelijk te maken om te sporten: doe het toch, luidt het devies.
Gezonde pompfunctie
“Als je regelmatig sport en je spiermassa dus op peil houdt, zorg je voor een betere pompfunctie van het hart”, legt Soda uit. “Zeker wanneer je de benen traint, die, zoals ik al eerder in dit magazine heb genoemd, de aggregaat zijn van je lichaam.” Door te bewegen, zet je de spieren aan het werk en zorg je voor de stimulering van de bloedcirculatie. De hartslag versnelt, de bloedvaten verwijden en het bloed wordt met meer kracht en snelheid rondgepompt. Wanneer het bloed vanuit het hart richting de benen wordt gepompt door de aderen, ontstaat een zwaartekrachtmoment. Het bloed heeft alle ruimte om naar alle cellen in het lichaam te stromen. Dit gebeurt tijdens een moment van spierontspanning.
Spierkracht behouden
Bij spierinspanning wordt het bloed weer teruggepompt richting het hart. Doordat spieren zich tijdens inspanning samentrekken, ook wel spiercontractie genoemd, stuwen zij het bloed omhoog, terug naar het hart. Om te voorkomen dat het bloed weer terugstroomt, zijn de aderen uitgerust met kleppen die zich sluiten wanneer het bloed tegen de zwaartekracht in stroomt. Dit is een essentieel ‘mechanisme’, zegt Soda. “Als de kracht van de kleppen afneemt, gaat de kwaliteit van de bloedcirculatie natuurlijk achteruit. En de kracht van de kleppen neemt af bij afbraak van de spiermassa.” Anders gezegd: wie stilzit en dus spierkracht verliest, loopt het risico dat de gezondheid van het hart- en vaatstelsel ook achteruit gaat. Het resultaat: de fysieke capaciteit van iemand die al niet zo mobiel was, wordt er niet beter op. “Zitten wordt liggen en dan gaat het echt heel hard met de aftakeling. Ik zie het zelf om me heen gebeuren: zonde!”
Veel mogelijk
Aan de bak dus! Zet die kleppen aan het werk. Dat kan al door regelmatig te wandelen, vaker de trap te nemen of fietstochtjes te maken. “Het is belangrijk om zowel het uithoudingsvermogen als de spierkracht te trainen”, zegt Soda. “Om te kunnen blijven presteren in het leven en de pompfunctie in het lichaam goed te houden, moet je je spieren blijven uitdagen. Zet de loopband op de hellingstand, bind een elastiek om de benen voor wat meer weerstand tijdens fitnessoefeningen: het kan echt heel simpel zijn.”
Zittend sporten
Ook voor mensen die minder goed ter been zijn, zijn er tal van mogelijkheden om toch effectief te bewegen. Soda: “Ik begeleid vaak mensen in een rolstoel of mensen met knie- of heupproblemen. Ook voor mensen die niet goed kunnen lopen, zijn er genoeg alternatieven. Pak bijvoorbeeld eens de fiets. Dat kan een reguliere hometrainer zijn, maar ook een stoelfiets die heel laag bij de grond zit. Veel mensen denken: ‘Stom ding, ik merk niets’, maar daar is niets van waar. Je merkt juist enorm veel! Zittend sporten is wel degelijk goed voor de doorbloeding in je lichaam, dus mensen die minder mobiel zijn hoeven zich daar niet door te laten tegenhouden. Het werkt echt!”
Deze maand signaleren wij over het algemeen geen grote veranderingen in de wachttijden voor dotterbehandelingen. Bij de meeste centra is de prognose van de wachttijd tussen de 2 en 6 weken. De langste wachttijd registreren wij in Rotterdam (Erasmus MC): ongeveer 10 weken.
Hartpatiënten die (thuis) in afwachting van een hartoperatie zijn, wachten het langst in Utrecht (UMCU), Zwolle (Isala) en Maastricht (MUMC+): tussen de 12 en 16 weken. De kortste wachttijd zien we in Amsterdam (OLVG) en Groningen (UMCG): ongeveer 2 weken.
Wilt u sneller behandeld worden, kunnen wij hierin adviseren. Bel 085 081 1000.
Afgelopen week beluisterde ik het radioprogramma ‘Europa draait door’ waarin Arend Jan Boekestijn en Tim de Wit, in gesprek waren met Joris Luyendijk, schrijver van bekende boeken als ‘een goede man slaat soms zijn vrouw’, ‘dit kan niet waar zijn: onder bankiers’ en ‘de zeven vinkjes – hoe mannen zoals ik de baas spelen.’ Zijn eerstgenoemde boek schreef hij na zijn verblijf als journalist in Egypte. Omdat ik rond diezelfde tijd in mijn eentje door Tanzania reisde, had zijn boek mijn aandacht getrokken.
In ‘dit kan niet waar zijn’ beschrijft Luyendijk het leven van bankiers. Het boek schetst hoe in de bankwereld alles draait om het vergaren van meer geld, vrijwel ongeacht de risico’s die daarbij gelopen worden, want die kunnen op anderen worden afgeschoven. Let wel, hij schreef dit boek pas ná de bankencrisis van 2008. Dit boek trok opnieuw mijn aandacht. Ditmaal omdat ik ten eerste de parallel zag met hoe we omgaan met onze eigen gezondheid. Veel mensen plegen immers roofbouw op hun gezondheid, uit financieel belang. Bijvoorbeeld door veel meer te werken dan gezond voor ze is, onder ongezonde omstandigheden, zowel fysiek als mentaal. Denk aan nachtdiensten, maar ook aan luchtverontreiniging. Ten tweede zag ik een parallel met hoe wij als medische sector over patiënten denken. Net als in de bankenwereld zijn onze patiënten, door de ons -politiek- opgedrongen marktwerking, verworden tot producten waar we geld aan kunnen verdienen. Hoe meer zieke mensen, hoe groter het (financiële) groeipotentieel. Totdat de spreekwoordelijke bom valt, ofwel: het zorginfarct volgt. We zullen zien of er in de zorg wel (op tijd) geluisterd gaat worden, of dat we net als in de financiële sector eerst een crisis nodig hebben. Gaan we dan met staatssteun buitenlandse dokters importeren om het zorginfarct op te lossen?
Tenslotte herkende ik in zijn boek hoe we omgaan met onze leefomgeving. Ook de natuur wordt door velen gezien als iets wat we tot in de oneindigheid mogen uitbuiten voor ons eigen (uiteraard weer vooral) financiële gewin. Denk aan het winnen van gas en olie, het kappen van bomen, de jacht en de visvangst. Voor veel mensen draait alles om ‘henzelf’ en hooguit om wat naaste familie en/of vrienden. Maar dat ook een dier, zoals de wolf, laat staan een boom of een rivier ‘rechten’ zou hebben…
Bij zijn laatste boek ‘de zeven vinkjes’ kon ik er niet meer om heen. Hier had hij het zelfs over mij: een witte heteroman, met een atheneum of (in mijn geval) gymnasiumopleiding, een afgerond universitaire opleiding (in mijn geval zelfs twee), bij wie minstens één ouder in Nederland geboren is. Enkel van het zevende vinkje, dat minstens één ouder een hoge opleiding en een goed inkomen had én een zekere maatschappelijke status of cultureel kapitaal moet hebben, ontbrak in mijn geval deel twee. Ter compensatie had ik echter wel zelf nog een promotie gedaan, twee boeken geschreven en daarmee enige bekendheid verworven. Oftewel, ik was het juist niet met hem eens dat ik ‘niet’ stelselmatig werd uitgesloten (voor een baan). Ik besloot naar een van zijn lezingen te gaan, die toevallig bij mij om de hoek in Amsterdam werd gehouden. Na afloop van de lezing vertelde ik hem, dat ik nu al enkele maanden werkloos was, ondanks twee opleidingen, een promotie en veel ambitie. Zijn antwoord: dan weet je ook eens hoe dat voelt… Tja, daar kon ik niks tegenin brengen.
Ditmaal was Luyendijk dus te gast bij ‘Europa draait door’ en ook ditmaal sprak hij woorden die sindsdien regelmatig door mijn hoofd spoken: ”ik vind dat idee van ‘de meeste mensen deugen’ levensgevaarlijk.” Precies dat was ook het eerste wat, zo ongeveer, in mijn opkwam toen ik de titel van het gelijknamige boek van Rutger Bregman hoorde. Net zoals ik de veelgehoorde reactie op het gezegde ‘de brutalen hebben de halve wereld:’ en de andere mensen de andere helft, veel te optimistisch vind. Luyendijk waarschuwt hierbij bijvoorbeeld voor onze enorm lakse houding ten opzichte van social media, waarbij we er wat hem betreft veel te veel van uit gaan ‘dat het wel goed zal komen, want de meeste mensen deugen.’ Best een absurde gedachte ook, als je ziet dat in bepaalde landen verschrikkelijke dictators talloze fans hebben, die ter ondersteuning van hun ‘held’ graag demonstrerend de straat op gaan. Dat de meeste mensen deugen is helaas een utopie. Binnenin de meeste mensen zit iets goeds, dat geloof ik best, maar dat komt er helaas veel te vaak niet uit. Denk maar aan die bankiers…
