Ik ben door het oog van de naald gekropen

Geschreven door

In de achtenveertig jaar dat Wilbert van Haneghem (52) in 2019 op deze aardbol rondliep, had hij nog nooit iets aan zijn hart gehad. Totdat hij in China, waar hij voor zijn werk was, onwel werd terwijl hij de straat overstak. Eenmaal terug in Nederland werd duidelijk wat er aan de hand was: hij bleek een aangeboren hartafwijking te hebben.  

Om tien voor één ’s middags maakte Wilbert op die bewuste dag in oktober 2019 zijn laatste foto. Eerder die ochtend had hij uitgebreid ontbeten met zijn collega’s van KLM. In zijn eentje maakte hij vervolgens nog een rondje door een kunstenaarswijk. Op dat moment was er nog niets aan de hand en schoot hij enthousiast wat plaatjes, maar een paar minuten later kreeg hij een raar gevoel in zijn buik. “Ik was wat flauw, licht in mijn hoofd. Ik dacht dat ik misschien te veel had gegeten. Aan de overkant van de drukke tweebaansweg zag ik een koffietentje. Mooi, dacht ik, daar ga ik naartoe. Het was een kwestie van seconden. Ik wilde naar de overkant lopen, maar voelde me niet goed worden. Alles kwam ineens heel intens binnen. Ik wilde me nog vasthouden aan een pilaar, terwijl ik tegelijkertijd de straat overstak. Dat is het laatste dat ik weet.”

Hersenbloeding

Zeker tien minuten later werd Wilbert ‘wakker’. De hele straat stond vol met politie en een ambulance. “Ik werd omhoog gehesen en een Engels sprekende Chinese vrouw stond mij te woord. Zij had achter me gelopen en vroeg hoe het ging. Het was een hele rare gewaarwording. Ik wist dat ik in China was, maar verder lieten mijn hersenen me op dat moment in de steek. Ik zei tegen haar dat ik naar mijn hotel moest, maar ik had geen keus: ik moest mee met de ambulance.” Onderweg naar het ziekenhuis verloor hij opnieuw het bewustzijn. Pas in het ziekenhuis kwam hij bij, aan allerlei  toeters en bellen. “Toen ik wakker werd, kwam er direct een verpleegkundige naar me toe. Hoe het met me ging en wie ik was, vroeg ze. Aan het plafond boven mijn bed hing een bordje met ‘stroke unit’ erop, in het Engels en Chinees. Stroke? Ik herhaalde het woord in mezelf. Ze dachten dus dat ik een hersenbloeding had gehad.”

Chinees ziekenhuis

 Later lagen er op de zaal allerlei patiënten om hem heen. Het was een bizarre ervaring, vertelt hij. “Iemand naast me lag letterlijk dood te gaan, vertelde de verpleegster. Tegenover me was een vrouw binnengebracht met handboeien, wat ze niet leuk vond, dus zat ze telkens met haar handboeien te rammelen. Ik wist ondertussen nog steeds niet wat me precies was overkomen en vrijwel niemand sprak Engels. Alles ging via Google Translate en daardoor zeker niet soepel. Ik moest van alles tekenen, terwijl ik geen idee had wat er stond. Mijn bedrijfsarts kon gelukkig geregeld langskomen voor overleg met de artsen en om de papieren en mijn pillen te checken. De verpleegkundigen deden echt hun best, maar ik wist niet wat ik meemaakte. Ik was in een compleet andere wereld beland.”

Drie dagen en twee nachten lag Wilbert in dit Chinese ziekenhuis. Vervolgens mocht hij terug naar Nederland. Een dag voor vertrek heeft hij nogmaals de route van een aantal dagen daarvoor gelopen. Ook liep hij binnen bij een politiebureau in de buurt en kreeg hij het voor elkaar om de camerabeelden te bekijken. “Ik zag dat ik inderdaad overstak, drie keer bijna werd aangereden en uiteindelijk op de grond lag. Vervolgens ben ik letterlijk losgekomen van de grond. Uiteindelijk zag ik mezelf weer overeind komen en opstaan. Het was heel bizar om te zien. Ik zat al in een slechte film, maar op dat moment helemáál. Het was erg emotioneel om mezelf zo op straat te zien liggen.”

Aangeboren hartafwijking

Eenmaal in Nederland kreeg Wilbert in het OLVG in Amsterdam allerlei onderzoeken. “Er werd bekeken of het daadwerkelijk met mijn hoofd te maken had. Even werd er zelfs gedacht aan een vorm van epilepsie. Gelukkig was dat het niet, want anders had ik nooit meer mogen vliegen.” Vele onderzoeken later bleek hij een aangeboren hartafwijking te hebben. “Ik kon dat maar niet begrijpen, want ik heb nooit ergens last van gehad. Negen jaar terug heb ik zelfs een schipbreuk meegemaakt en veertig uur in zee gezwommen voordat ik werd gered. Hoe bizar is het dat het op dat moment dan niet tot uiting is gekomen? Toch werd me verteld dat deze afwijking vaak niet eens wordt ontdekt en je, op het moment dat het tot uiting komt, vaak al te laat bent. Ik heb dus heel veel geluk gehad.”

Dezelfde klachten

Volgens zijn arts ontkwam Wilbert niet aan een openhartoperatie. “Als ik me niet zou laten opereren, kwam ik te overlijden en zou het bijna gegarandeerd een plotselinge dood zijn. Het risico was te groot en ik kon hier volgens hem niet mee leven.” Toch kon Wilbert het nog niet accepteren. Hij wilde geen patiënt zijn. “De operatie stond al gepland, maar ik wilde daarvoor nog eigenwijs met mijn vrouw op vakantie. Daaraan voorafgaand ging ik met haar een kerstboom halen. Ik tilde ‘m op en wilde ‘m naar huis brengen, toen ik plotseling precies dezelfde klachten in mijn buik kreeg als in China. Ik schrok me rot. Meteen belde ik het ziekenhuis en zei dat we de operatie naar voren moesten halen. Achteraf gezien was op vakantie gaan een heel stom idee, maar ik voelde me op dat moment nog geen patiënt. Ik negeerde het. Pas na dat incident met de kerstboom zag ik de urgentie.”

De operatie

Halverwege december werd Wilbert geopereerd. Een spannende operatie, vond hij. “Ik was van tevoren echt wel zenuwachtig. Toen ik mijn handtekening zette onder de disclaimer dat ik kon komen te overlijden, voelde het voor mij als een soort doodvonnis. Op dat moment besefte ik pas echt dat het een risicovolle operatie was en ik het misschien niet zou overleven.” Gelukkig was de operatie succesvol. Zijn hartafwijking is verholpen middels ‘unroofing’ van zijn rechter kransslagader. “Er wordt dan letterlijk een dakje af gehaald. Mijn rechter kransslagader had namelijk een knikje. Als je bij dat knikje een stukje weghaalt, kan het bloed weer goed stromen. In China zat er waarschijnlijk een bloedpropje in dat knikje. Door mijn afwijking was die ader bij mij nauwer en was ik dus vatbaarder voor een verstopping. Wonder boven wonder is dat bloedpropje in mijn geval waarschijnlijk uit zichzelf doorgeschoten toen ik op straat lag.”

Spoedig herstel

Wilbert kreeg zware medicatie en mocht de eerste periode niet méér tillen dan een pak melk. Vanaf januari 2020 mocht hij gaan revalideren. “Op dat moment besef je: ik ben echt een patiënt. Daarnaast moest ik wennen, want voor mijn gevoel klopte mijn hart anders. Daar moest ik mee leren leven. Dat is natuurlijk ook revalidatie: leren leven met het feit dat je patiënt bent. Gelukkig ging mijn herstel voorspoedig. Mijn medicatie kon ik, op een bloedverdunner na, redelijk snel afbouwen, en in mei was ik weer fit.” Sinds zijn operatie heeft Wilbert geen hartafwijking meer. Ook is het vertrouwen in zijn hart inmiddels weer negenennegentig procent. “Tel je zegeningen, zeg ik altijd. Ik ben door het oog van de naald gekropen, maar heb het overleefd. Inmiddels ben ik weer fulltime aan het werk. Ik ben honderd procent goedgekeurd en gezond, dus ik mag absoluut niet klagen. Ik ben heel blij met deze goede afloop.”

Waarom dit interview met Wilbert?

We hebben allemaal onze verhalen met betrekking tot wat we hebben meegemaakt. Zo ook Wilbert. Daarbij is het niet lang altijd makkelijk om te accepteren dat je patiënt bent. Door te delen hoe hij alles heeft beleefd, kan dit ook steun bieden aan andere hartpatiënten.

Tekst: Laura van Horik
Fotografie: Yasmijn Tan

Dit artikel verscheen eerder in het Hartbrug Magazine.

Gezond microbioom, gezond hart

Geschreven door

Met voeding kun je directe invloed uitoefenen op je hersenen, hart en bloedvaten en daarmee je lichaam en geest al binnen enkele weken gezonder maken. Huisarts Stefan van Rooijen legt uit hoe het microbioom werkt.

 In je lichaam, met name op de huid, in je mond en in je darmen, leven miljarden bacteriën: goede en slechte. Deze samenstelling van bacteriën, die al vanaf de geboorte voor ieder mens uniek is, noemen we het microbioom. De wetenschap heeft pas recent ontdekt hoe het microbioom ongeveer werkt en er is ook veel wat we nog niet weten. Duidelijk is in ieder geval dat de balans in je microbioom door alles wat je eet, maar ook bijvoorbeeld door beweging, stress, slaap en het slikken van medicatie (zoals antibiotica), continu verandert.

“Het microbioom wordt ook wel het tweede brein genoemd, omdat je er letterlijk je gezondheid mee kunt aansturen”, legt Stefan van Rooijen uit. “Met behulp van voeding kun je je microbioom gezonder maken en daarmee directe invloed uitoefenen op je hersenen, hart- en bloedvaten en spijsvertering. Als je bijvoorbeeld op vakantie een paar weken extra veel alcohol drinkt en ongezond eet, merk je misschien dat je ontlasting anders wordt: je moet minder vaak of juist vaker naar het toilet, de poep ziet er anders uit of ruikt anders. Dat is het gevolg van een veranderend microbioom. Zodra je weer normaal gaat eten, herstelt je microbioom, en dus je spijsvertering, zich meestal weer snel – binnen enkele weken. Op dezelfde manier kun je ook op heel korte termijn je hersenen en hart- en bloedvaten gezonder maken.”

Pre- en probiotica

Snel invloed uitoefenen op je microbioom doe je door pre- en probiotica te eten, legt de huisarts uit. “Prebiotica zijn bijvoorbeeld groente, fruit, noten, volkorenproducten, peulvruchten en vette vis. Met deze moeilijker verteerbare voeding zet je de gezonde bacteriën aan het werk. Zij zorgen ervoor dat de darmwandcellen strak tegen elkaar aan liggen, waardoor vooral gezonde voedingsstoffen worden opgenomen. Eet je daarentegen veel suiker, vet en bewerkte producten, dan gaan ook de slechte bacteriën naar de frontlinie. Je darmwandcellen komen daardoor verder uit elkaar te liggen, waardoor bestrijdingsmiddelen en andere giftige stoffen de bloedbaan in kunnen lekken – je kent dit misschien wel als de lekkende darm. Dit kan een ontstekingsreactie veroorzaken die, net als bij roken, de wand van de bloedvaten verslechtert met plaques en propjes. Op termijn kun je hierdoor een hart- of herseninfarct krijgen.”

Prebiotica zetten dus de goede bacteriën in je darmen aan de slag, maar je kunt ook de hoeveelheid goede bacteriën in je darmen aanvullen. “Dit doe je met probiotica”, zegt Stefan. “Denk aan yoghurt, kefir, bepaalde kazen en gefermenteerde producten, zoals zuurkool. Er zijn ook allerlei kant-en-klare probiotica en supplementen, maar ik zou adviseren om het uit gewone voeding te halen. Als je jezelf een gevarieerd voedingspatroon aanleert, heeft dat niet alleen directe invloed op je hart- en bloedvaten, maar ook op je immuunsysteem en algehele fitheid.”

Stefan van Rooijen publiceerde eerder dit jaar zijn nieuwste boek en stap-voor-stap-methode
Plan je fit, om mensen te helpen zichzelf stapje voor stapje een gezondere leefstijl aan te meten. “Ook je microbioom gezonder maken doe je het beste in kleine stapjes”, zegt hij. “Als je nog geen twee stuks fruit per dag eet, ga dit dan een paar weken wel doen. En als dat lukt, kun je er ook een handje noten aan toevoegen. Daarna kun je een keer of drie in de week een schaaltje yoghurt eten. Na een jaar lang van die kleine stapjes, bereik je veel sneller je doel dan als je probeert alles in één keer te veranderen. De ervaring leert dat mensen dan namelijk sneller terugvallen in hun oude eetpatroon.”

Snel resultaat

Het bijzondere van het microbioom is volgens Stefan dat je al heel snel profiteert van het resultaat. “Binnen een paar dagen kun je al verschil zien, bijvoorbeeld aan je ontlasting, en binnen een paar weken moet je echt duidelijk resultaat merken. Als je bijvoorbeeld een week veel pre- en probiotica eet, worden er bijvoorbeeld allerlei geluksstofjes aangemaakt in je hersenen, waardoor je je wat gelukkiger kunt voelen. Ook worden ziekteverwekkers als virussen beter tegengehouden door je afweersysteem. En als je gezonde voeding combineert met beweging, voldoende slaap en het vermijden van stress, versterk je het effect op het microbioom. De kans op hart- en vaatziekten wordt dan kleiner, net als de kans op een stemmingsstoornis, zoals een depressie.”

Als je vaak ongezond eet, dan is er dus een grote kans dat je spijsvertering, immuunsysteem, hart- en bloedvaten daarvoor allemaal de prijs betalen. “Dat betekent echter niet dat als je één keer ongezond eet, je hele microbioom meteen slecht wordt”, weerlegt de huisarts. “Het Voedingscentrum hanteert de 80/20 regel en die gaat hier ook op. Als de balans in je darmen goed is, zitten er tussen die miljarden bacteriën genoeg goede die het prima kunnen opvangen als je een keer een taartje of een glas wijn neemt.”

Benieuwd hoe het met jouw microbioom gesteld is? Er zijn verschillende (commerciële) bedrijven die microbioom-tests aanbieden, maar of deze ook nut hebben, is nog niet wetenschappelijk aangetoond. Bij de Maag Lever Darm Stichting kun je online ook een gratis poeptest doen, die eenvoudig een beeld geeft van je gezondheid. Kijk op mlds.nl/poeptest.

 Waarom besteden we aandacht aan dit onderwerp?

Gezond leven is voor iedereen belangrijk en voor hartpatiënten nog net iets meer. We informeren onze lezers graag over hoe zij fysiek en mentaal in balans kunnen blijven.

Tekst: Marion van Es
Beeld: Stefan van Rooijen

Dit artikel verscheen eerder in het Hartbrug Magazine.

Geniet, maar niet met mate!

Geschreven door

Inmiddels is het nieuwe jaar alweer een tijdje begonnen en kijk ik terug op een jaar met grote en kleine geluksmomenten. Een jaar met hoogtepunten en (niet al te diepe) dalen. Want zonder dalen ook geen pieken. Een jaar met een lach en met een traan. Een traan van geluk en af en toe misschien van verdriet. Een jaar met grenzen opzoeken, hoe spannend dat ook kan zijn. Een jaar met grenzen accepteren, hoe moeilijk dat ook kan zijn. Een jaar met grenzen verleggen, hoe frustrerend dat ook kan zijn.

Het zou een jaar kunnen worden waarin je andere keuzes gaat maken of beslissingen gaat nemen. Er is namelijk zoveel om over na te denken in het leven en goede voornemens voor te maken. Maar bij mij blijft er één ding onveranderd. Mijn medische situatie. Ook dit jaar zal ik naar het ziekenhuis moeten gaan, ECG’s krijgen, holters dragen, consulten bij de cardioloog hebben en uitslagen moeten aanhoren, verwerken en accepteren. Maar ook afspraken met vriendinnen en familie moeten afzeggen, niet naar de sportschool kunnen, voor mezelf moeten kiezen en dus de dag of avond op de bank of vroeg in bed moeten doorbrengen.

En nu ik dit zo zit te typen, besef ik mij dat ik me binnenkort weer mag melden in het Erasmus MC, in Rotterdam. Een paar afspraken op een dag. Een ECG, een echo, een consult met de cardioloog en het plaatsen van een holter, voor 7 dagen. Wel heb ik tussen de afspraken een gat. Een mooi moment om te gaan genieten van een lekkere latte machiatto. Want ja, ook daar in het ziekenhuis probeer ik hele kleine genietmomentjes te zoeken en te vinden.

Want wie goed zoekt, zal in elke dag kleine geluksmomenten vinden. En als je zo’n momentje hebt gevonden, geniet er dan van, maar niet met mate! En nu ga ik koffie drinken op de bank met een serie aan.

Enjoy the little things!

Ashley Verkerk

AI is een hulpmiddel voor de arts

Geschreven door

Dr. Peyman Sardari Nia is cardiothoracaal chirurg in het Maastricht UMC (MUMC+) en in Hartbrug Magazine houdt hij de lezers op de hoogte van de interessante onderwerpen binnen de hartchirurgie. Dit keer vertelt hij over AI, oftewel kunstmatige intelligentie, in de zorg.

“In 1997 was het groot nieuws: schaakkampioen Kasparov was verslagen door een computer. Inmiddels kijken we er al lang niet meer van op dat computers intelligenter zijn dan mensen”, zegt dr. Sardari Nia. “Sinds die tijd is men steeds betere computerprogramma’s gaan ontwikkelen, die tegen elkaar moesten spelen. In 2016 was Stockfish kampioen van alle schaakprogramma’s, het kon 70 miljoen schaakposities per seconde berekenen. Het eerste programma gebaseerd op kunstmatige intelligentie, Alpha Zero, kon daarentegen ‘maar’ 80.000 posities per seconde berekenen. Het programma had echter wel het vermogen om te leren. Binnen vier uur leerde het zichzelf schaken en in 2017 won Alpha Zero met gemak van Stockfish. De zetten die het programma deed, waren vaak zo creatief, outside the box en slim dat het bewees dat computers ook creatief konden zijn.”

Met dit voorbeeld wil Sardari Nia aangeven waarom het voordelen heeft om AI in te zetten in de zorg. “Computers zijn niet alleen sneller dan mensen in bepaalde taken, maar kunnen ook slimme, creatieve oplossingen bedenken voor problemen die wij zelf nooit hadden kunnen bedenken. Er zijn allerlei mogelijkheden waarop we kunstmatige intelligentie kunnen gebruiken in de zorg, bijvoorbeeld als hulpmiddel om diagnoses te stellen. Artsen besteden dagelijks vele uren aan het analyseren van beelden, zoals CT, MRI en ECG. Soms is een diagnose overduidelijk, maar sommige resultaten zijn aan interpretatie onderhevig: niet elke arts trekt dezelfde conclusie. Computermodellen zijn wat dat betreft accurater, weten we. Wat niet wil zeggen dat de computer deze taak overneemt: je moet het zien als een hulpmiddel voor de arts. Ook in de OK kan het een extra hulpmiddel zijn. Denk aan slimme instrumenten die tijdens een operatie aangeven dat je een bepaalde structuur aanraakt, terwijl je dat beter niet kunt doen.”

Preventie

Een ander voorbeeld is vroegdetectie en preventie, legt hij uit. “Mensen die geopereerd zijn, gaan uiteindelijk een keer naar huis. Stel nu dat je weet dat een deel van de patiënten een ritmestoornis krijgt, die kan leiden tot een beroerte. Je kunt deze mensen niet dagelijks naar het ziekenhuis laten komen voor een hartfilmpje. Wel kun je ze een wearable geven, zoals een sporthorloge dat waarden als bloeddruk, hartslag, hartritme en temperatuur meet en op basis van een AI-model een inschatting van de risico’s maakt. Ook zou zo’n model bijvoorbeeld boezemfibrilleren kunnen herkennen, waardoor mensen op tijd naar het ziekenhuis kunnen worden doorgestuurd, voordat er iets misgaat.”

AI kan zowel arts als patiënt veel tijd besparen, ook op het gebied van voorlichting en educatie. “Een programma kan bijvoorbeeld op basis van een algoritme inschatten hoeveel iemand al weet over een bepaalde behandeling en aanvullen wat diegene nog niet weet”, zegt Sardari Nia. “Van elke patiënt liggen allerlei data opgeslagen in een ziekenhuis, zoals bloeduitslagen en beeldvorming. Heel veel van die data is niet gestructureerd en ook daar kan AI bij helpen. Stel dat een patiënt een bepaald type mitraalklepoperatie moet ondergaan en je wil de resultaten van vergelijkbare procedures bekijken. Traditioneel moet je daarvoor tienduizenden dossiers doorlopen. Een computermodel kan die elektronische gegevens heel snel scannen en de juiste dossiers er uithalen. Daarnaast kunnen we de informatie uit de elektronische patiëntendatabase ook gebruiken om voorspellingen te doen over ziektebeelden, bijvoorbeeld hoe groot de kans is dat iemand suikerziekte gaat ontwikkelen, wat de meest geschikte behandeling en is hoe groot de kans is dat deze effectief is.”

Sardari Nia denkt dat AI er uiteindelijk zelfs voor kan gaan zorgen dat alle databases van klinieken met elkaar worden verbonden, waardoor er per patiënt automatisch uitrolt welke behandeling het meest geschikt is én welk ziekenhuis en welke arts de beste uitkomsten geven. “Met de beste uitkomsten bedoelen we: korte ziekenhuisopname, zo min mogelijk complicaties en zo min mogelijk kosten. Want de zorg wordt straks onbetaalbaar, dus is het zowel voor de overheid, de zorgverzekeraar als voor de patiënt beter als zorg gecentraliseerd wordt.”

Verre toekomst

Dit is echter nog verre toekomstmuziek, weerlegt hij meteen. “Er gebeurt heel veel op onderzoeksgebied, maar heel weinig mogelijkheden van AI zijn nu al bruikbaar in de praktijk. Het kost tijd om goede computermodellen en technieken te ontwikkelen. Stel dat je bijvoorbeeld een model maakt dat kan detecteren wie vroegtijdig een hartaandoening krijgt, maar het algoritme gebruikt daarvoor alleen informatie van mannen – is het dan ook accuraat bij vrouwen? En waarin moet je nog meer onderscheid maken, zoals leeftijd, ras, woonplaats, leefstijl? Daarnaast zijn er veel ethische kwesties waar we nog geen antwoord op hebben. Een van de voornaamste is: willen we bepaalde taken wel (deels) uit handen geven aan een computer? Want, net als een mens, maakt ook een computer fouten. Wie is er dan verantwoordelijk: de arts, het ziekenhuis, of het bedrijf dat het programma heeft gemaakt? Een ander ethisch probleem is de black box, een benaming voor het feit dat de computer zo intelligent is dat de mens het niet meer begrijpt. Als je niet goed weet op basis van welke informatie een programma diagnoses stelt of keuzes maakt, kun je het ook niet uitleggen aan en verantwoorden naar de patiënt.

Er is dus nog een lange weg te gaan voordat we kunstmatige intelligentie kunnen toepassen in de praktijk, maar deze techniek heeft wel enorme potentie.”

Waarom besteedt HPNL aandacht aan dit onderwerp?

Kunstmatige intelligentie is een actueel thema in de medische wereld, dat een belangrijke rol gaat spelen in de toekomst van de behandeling en preventie van hart- en vaatziekten. Hartbrug Magazine houdt haar lezers daarom graag op de hoogte van ontwikkelingen op dit gebied.

Tekst: Marion van Es
Fotografie: Léon Geraedts

Dit artikel verscheen eerder in het Hartbrug Magazine.

Boezemfibrilleren centraal tijdens vierde digitale Hart & Leefstijl Café Hartpatiënten Nederland & cardioloog Remko Kuipers

Geschreven door

Onlangs organiseerde Hartpatiënten Nederland het derde Digitale Hart & Leefstijl Café, dat maandelijks plaatsvindt. We gingen in gesprek met cardioloog Remko Kuipers, die de vragen van veel deelnemers beantwoordde. Tijdens de derde editie stond hartfalen centraal (lees hier een samenvatting!) Uiterst leerzaam en wederom voor herhaling vatbaar! Op donderdag 25 april om 19.30 uur. Wees er snel bij, aanmelden is noodzakelijk en er zijn een beperkt aantal plaatsen!

In dit laagdrempelige digitale “café” kunnen allerlei onderwerpen aan de orde komen die op de een of andere manier met leefstijl en het hart te maken hebben. Vandaar ook de naam Hart & Leefstijl Café, maar dan wel digitaal! Een café, waaraan iedereen via streaming mee kan doen. Elke maand wordt een bepaald onderwerp behandeld.

In de vierde editie, donderdag 25 april om 19.30 uur, staat het onderwerp boezemfibrilleren centraal. Bij boezemfibrilleren, ook wel bekend als atriumfibrilleren, is de hartslag onregelmatig en meestal te hoog. Meestal is dit niet levensbedreigend maar moet het wel behandeld worden, om schade aan het hart te voorkomen. Tijdens dit digitale café bespreken we wat boezemfibrilleren precies inhoudt, maar ook wat de oorzaken en de symptomen zijn. Uiteraard bestaat de mogelijkheid om vragen te stellen. Dit kan live, maar ook van tevoren (mail hiervoor naar info@hartpatienten.nl).

Een belangrijke zaak om dit onderwerp te bespreken dus! Dat gaan we doen op donderdag 25 april, samen met cardioloog Remko Kuipers.

Aanmelden kan hier.

Hartchirurg Ehsan Natour waarschuwt voor verpieteren patiënt na herstel van operatie

Geschreven door

In de vorige magazines heeft hartchirurg Ehsan Natour samen met enkele van zijn patiënten een beeld geschetst van wat er rond een hart- of longoperatie gebeurt. Daarin schetste Ehsan een beeld van een curve, die begint bij een nog gezond ogend mens, die opeens ziek wordt en dringend geopereerd moet worden. Wat er gebeurt tijdens de curve vanaf de eerste ziekmelding tot aan diens herstel na de operatie? Deze vraag is door de chirurg in samenhang met enkele van zijn patiënten uitvoerig uit de doeken gegaan. Wie het nog eens wil nalezen, bladerd dan de vorige magazines. In deze aflevering gaat het om de vraag: hersteld, en wat nu? Een vraag waarop Natour[1] antwoord probeert te geven, evenals zijn nog jonge patiënt Rutger Meij, voormalig jurist, die werd getroffen door ernstige hartproblemen.

Ehsan Natour draait als we hem spreken dienst in zijn ziekenhuis, het Maastrichtse Universitair Medisch Centrum (MUMC+), met de kerst. Het is er even rustig, tijd voor een gesprek met het magazine is er. We moeten voorkomen dat iemand die is hersteld van een operatie, weer gaat verpieteren door gebrek aan steun en waardering, is zijn voornaamste boodschap. “Vergelijk het met de Formule 1, Max Verstappen”, vertelt Ehsan. “Kampioen worden is één ding, kampioen blijven is veel moeilijker. Net zo kan het gaan met herstelde patiënten. Als ze onvoldoende steun krijgen uit hun omgeving, hun familie of op de werkvloer, kan het misgaan en vallen ze terug in oud gedrag.”

Angst

“Als we kijken naar de vorige afleveringen van mijn verhaal, zien we dat we beginnen in fase 0, als het ware: we voelen ons gezond, maar we hebben wel al een vaag idee van wat hart- en vaatziekten zijn. We hebben daarover veel informatie uit de samenleving gekregen, maar weten niet wat deze informatie voor ons betekent. Als het dan zover is, slaat de angst ons om het hart. Dan duiken er allerlei vragen op, zoals: wat heb ik? Is behandeling mogelijk? Wat houdt de operatie in? Is herstel mogelijk? Welke toekomst heb ik?

De nieuwe ik

Die laatste vraag stelt ons nieuwe ik, na de operatie. Wat betekent het? De racefietser zal nog steeds blijven fietsen, alleen geen races meer. De wedstrijdzwemmer zal blijven zwemmen, maar geen wedstrijden meer. Een andere vraag: Welke voorstelling heeft mijn omgeving, werkvloer, familie van mijn nieuwe ik? Kan ik echt weer terug naar een zekere kwaliteit van leven?” Lees maar eens in het verhaal van Rutger, elders in deze Hartbrug: hoe ervaart hij zijn nieuwe ik, tegen de achtergrond van zijn persoonlijke geschiedenis.

Fragiel

“Je bent door de hele curve gegaan, hebt ervaren hoe fragiel je was, je doel moet zijn dat je gelijkwaardig bent aan iedereen die nog niet door dit proces is gegaan. Maar gaan we wel zo met elkaar om? Zijn wij er als maatschappij op erop voorbereid de fragiele mens het werk weer mogelijk te maken? Dat doen we helaas niet! We zouden meer structuren moeten scheppen om dit mogelijk te maken. Zodat ook een herstelde man of vrouw een veilig gevoel krijgt, dat hij of zij ondanks het ervaren gebrek weer een rol kan vervullen in de samenleving.”

Burnout

Ehsan maakt een zijsprong. “In mijn eigen omgeving zie ik jonge artsen en coassistenten die tegen een burn-out aanlopen. Ze voelen zich aan het begin van hun carrière onvoldoende of niet gewaardeerd en branden op. Zo krijgt bijvoorbeeld een jonge coassistent het gevoel dat hij alleen maar in de weg staat omdat volwassen artsen hem onvoldoende waarderen, zíen. Daardoor voelt hij zich niet voor vol aangezien. Iedereen wil gewaardeerd worden, of die iemand nu een arts is of een net herstelde patiënt. Bij deze laatste moet diens nieuwe ik weer betekenis krijgen om niet terug te vallen.”

Depressie

“Je kunt niet denken: het is voorbij, ik ben weer sterk, om dan langzaam weer terug te glijden. Patiënt ben je niet alléén. Je omgeving is belangrijk, er moet op toegezien worden dat je goed blijft functioneren. Mensen met onvoldoende eigen wilskracht neigen ertoe terug te vallen bij onvoldoende steun. Als je geen beloning ziet komen voor het doorstane leed ontstaat de gedachte: “Ik zie geen winst.” Mensen die door hun collega’s niet meer gewaardeerd worden omdat ze het op hun werk rustiger aan moeten doen, neigen tot depressie en eenzaamheid, zijn minder aanwezig.”

De helpende hand

“Het is belangrijk dat we mensen het gevoel geven dat we er voor elkaar zijn. Je hebt erkenning nodig. Mensen hebben een handreiking nodig, een helpende hand, mogen niet aan hun lot worden overgelaten. Voor deze mensen is een follow-up wellicht belangrijk. In binnen- en buitenland bestaan programma’s om deze mensen te helpen. Zo’n programma bestaat uit contact met een zorgverlener, fysiotherapie, leefstijlbegeleiding, opbouwen van conditie en culturele evenementen, zoals theaterbezoek. Het moet immers ook leuk blijven.”

Als mensen meer willen weten over dit programma, kunnen ze gerust contact opnemen met dr. Natour. Zijn mailadres is elnatoury@gmail.com – en lees vooral ook het interview met zijn patiënt Rutger Meij op onze website!

[1] Dr. Ehsan Natour, Als het leven stilstaat. De arts die het hart van zijn patiënten raakt, https://stilgezet.nl/

Tekst: Henri Haenen
Beeld: Ehsan Natour

Dit artikel verscheen eerder in het Hartbrug Magazine.

Remko Kuipers over hartfalen: Een Fiat 500-motor begeeft het in een vrachtwagen

Geschreven door

Als je een vrachtwagen aan de gang wilt houden met een Fiat-500-motor, gaat het op den duur mis. Op een gegeven moment houdt de motor het voor gezien, raakt oververhit, ontploft of loopt vast. Precies zo zit het met je hart. Als je dik bent, kan het hart dat op een gegeven moment niet meer aan en takelt af of houdt ermee op.

Die vergelijking maakte cardioloog Remko Kuipers tijdens ons digitale café over leefstijl en het hart, op dinsdag 26 maart. Onderwerp van dit goed bekeken en succesvolle digitale café was hartfalen. Vandaar ook de vergelijking met de Fiat 500. Het hart faalt in het goed kunnen rondpompen van bloed als er teveel van gevraagd wordt. Een van die risicofactoren is dik zijn. Maar er zijn er meer. Zoals roken, ongezond eten, te weinig nachtrust, snurken, stress, om er maar een paar te noemen. Wat je ertegen kunt doen? Vooral (veel) bewegen, gezond eten, genoeg slapen, afvallen, niet roken en alcohol laten staan.

Symptomen

Van hartfalen spreken we als er sprake is van een aantal symptomen die in die richting wijzen. De voornaamste van die symptomen is vocht vasthouden. Omdat het hart moeite heeft met het rondpompen van het bloed, kan het ook niet goed vocht afvoeren, wat kan leiden tot bijvoorbeeld gezwollen voeten door vochtophoping, of vocht achter de longen of in de buik.

Hartfalen is een klinische diagnose. Dat wil zeggen: die wordt in het ziekenhuis (klinisch) geconstateerd aan de hand van een aantal symptomen (diagnose). Symptomen als vochtophoping, kortademigheid, maar ook problemen door lekkende of verkalkte kleppen. In dat laatste geval pompt het hart bloed naar achteren, waardoor de organen te weinig zuurstofrijk bloed krijgen.

Pompfunctie

In alle gevallen is de pompfunctie van het hart gestoord. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen systolisch en diastolisch hartfalen. Bij systolisch is er sprake van bovendruk, het probleem zit in het uitknijpen en uitpompen van het bloed; bij diastolisch is er sprake van onderdruk, waarbij het hart wel goed knijpt, maar onvoldoende vult met bloed. Dan heb je ook nog een onderscheid tussen problemen in de linker- of rechter harthelft. Deze laatste helft pompt zuurstofarm bloed naar de longen waar dat bloed als het goed is kan worden verzadigd met zuurstof, en vervolgens naar de linker harthelft gaat om van daaruit via de arteriën het lichaam in gepompt te worden.

Longen

Als in de linkerhelft een klep hapert, leidt het op die plek tot hartfalen. Het bloed wordt niet meer goed weggepompt via de grote bloedsomloop. De kans wordt dan groter dat veel vocht achter de longen blijft zitten, wat leidt tot kortademigheid. Als links het goed doet, maar rechts zit het probleem, dan wordt het bloed niet goed naar en door de longen gepompt, waardoor het vocht naar de benen kan zakken met als gevolg dikke enkels en dergelijke. Vaak zie je dan ook hoge bloeddruk. Er kunnen allerlei redenen zijn waarom de longen hun werk niet goed kunnen doen, met name door roken. Daardoor ontstaan littekens in de longen. Daarnaast leidt overgewicht tot snurken en apneu, met ademstilstanden, die het risico op hartfalen vergroten.

Hypertensie

Hartfalen is vaak het gevolg van hypertensie (hoge bloeddruk). Dan functioneert het hart niet meer goed. Het wordt in veel gevallen steeds dikker, dijt meer en meer uit. Maar uiteindelijk raakt het hart ‘uitgelubberd’, zoals Remko dat noemde. Dan functioneert het slecht en is er sprake van hypertensieve cardiomyopathie. Het gevolg van hartfalen is een lage bloeddruk door te weinig kracht om het bloed rond te pompen. Want een ziek hart houdt een hoge bloeddruk niet lang vol, aldus Remko.

Wat ook kan gebeuren is dat het hart niet naar buiten uitdijt, maar naar binnen. Daardoor groeit het als het ware dicht, iets wat vaker bij vrouwen op hogere leeftijd voorkomt. Er past nauwelijks bloed in, waardoor de hartslag heel hoog wordt in een poging het bloed toch nog rond te pompen. In dit soort gevallen mag de cardioloog geen bètablokkers voorschrijven die de hartslag verlagen, want dat faalt het rondpompen van bloed helemaal.

Medicatie

Medicatie die vaak wordt voorgeschreven bij hartfalen bestaat met name uit plaspillen om vocht af te voeren, medicijnen tegen hypertensie, blokkers om het hartritme te verlagen en daarmee het hart voldoende tijd te geven om vol met bloed te stromen wat de hartslag effectiever maakt – uitgezonderd bij mensen met kleine, dikke hartjes, zoals net beschreven.

Afvallen!

“Het allerbelangrijkste is afvallen”, benadrukte Remko. “Overgewicht is als het Fiatje 500 dat een vrachtwagen in beweging moet houden. Zo’n vrachtwagen komt niet ver. Overgewicht leidt tot hartfalen en veroorzaakt bovendien vaak aderverkalking. Het beste medicijn is bewegen.”

Leefstijl

Qua leefstijl adviseert hij niet naar Amerika te gaan, want daar kun je geen gezonde voeding krijgen, waarschuwt hij gekscherend. “Een gezonde leefstijl is de crux van gezond blijven. Blijf bewegen, blijft het hart trainen. Eet gevarieerd, vooral veel groenten, en slechts enkele malen per week kip of vis. Drink niet teveel, als je toch al vocht vasthoudt. En wees voorzichtig met zout, want dat houdt vocht vast – vermijd echter een volledig zoutloos dieet, dat is ook ongezond.”

De volgende editie van ons Digitale Hart & Leefstijl Café vindt plaats op donderdag 25 april om 19.30 uur. Het onderwerp dat centraal staat hierbij is boezemfibrilleren. Aanmelden kan hier!

Frits Spits: Zoeken naar een nieuw begin kan altijd

Geschreven door

Frits Spits, Nederlands bekendste en veelvuldig gelauwerde radio-dj, televisiepresentator en schrijver (75), kreeg januari 2023 een hartinfarct. In zijn nieuwe boek Op de golven dansen wij zoekt hij aan de hand van zijn favoriete Nederlandse liedjes naar een nieuw begin.

Midden in je laatste boek Op de golven dansen wij verhaal je uitvoerig over je hartinfarct. Drie pagina’s lang noem je geen liedjes meer. Viel de muziek even weg?

“Ja, dat zou je kunnen zeggen. Misschien niet letterlijk zo, ik kan in het ziekenhuis wel muziek hebben gedraaid, maar ik was op mezelf teruggeworpen. Ik moest het gebeurde verwerken. Overigens was het geen ernstig infarct geweest. De artsen noemden het een schampschot. Er zijn twee stents geplaatst. Het gaat mij nu redelijk.”

Hoe verliep het herstel? Je schrijft dat je vooral je grenzen moest leren accepteren.

“De revalidatie vond in het ziekenhuis plaats. De man daar zei me dat ik moest ophouden met inspannen als ik een grens voelde. De grens kun je wel opzoeken, maar vroeger ging je door, zo van ‘nog even doen’. Niet meer dus. Even slikken was dat. Ik ben er nu aan gewend. Het is verstandig zo. Ik heb een eigenwijs karakter, denk dat ik het zelf wel weet, maar dit is een andere wereld. Hockeyen durf ik niet meer. Ik loop nog één keer in de week hard. Dat gaat goed, al ben ik geen jong veulen meer.”

Ben je verder nog anders gaan leven? Eet of drink je bijvoorbeeld anders?

“Alcohol drinken deed ik sowieso al niet. Ik eet niet vet. Af en toe is er nog de neiging om wat te snoepen. Ik drink karnemelk en gebruik veel eiwitten. Ik leef gezond en let op mijn gewicht. Dat deed ik al voor het hartinfarct dus dat is eigenlijk niet veranderd.”

Na het hartinfarct ging je hele manier van denken op de schop, constateer je.

“Een hartinfarct drukt je met de neus op de feiten. Het lichaam geeft een signaal, het leven is eindig. De horizon is zichtbaar geworden, terwijl hij voor het hartinfarct niet te zien was. Ik ervaarde eerder veel verdriet bij het lijden van mijn vrouw, maar dat is toch anders. Voor jezelf relativeer je. Overigens ben ik niet zozeer met de dood bezig als wel met de tijd die me nog rest. Die tijd wil ik zo goed mogelijk besteden. Met mijn geliefde, kinderen en kleinkinderen.”

Je hebt het in je boek vaak over dromen. Wat is jouw droom nog?

“Mijn droom is abstracter dan iets van een bucketlist. Ik droom over een wereld zonder oorlog, een vreedzame wereld. We drijven daar nu ernstig vanaf. Jonge mensen worstelen met zaken zoals je dat zelf vroeger ook deed. Uit het liedje Dit Is Alles van Wende spreekt nood. Het is magistraal gezongen, maar het is somber en ik wend me ervan af. Andere liedjes op hetzelfde album Sterrenlopen zijn positiever. Jonge zangeressen komen vaak voorbij in mijn boek. Ze zeggen veel over de tijdgeest en de veranderde man-vrouwverhouding. Ik blijf nieuwsgierig naar wat de nieuwe generatie te vertellen heeft.”

Door de hoofdstukken en liedjes in je boek heen zoek je naar een nieuw begin. Kan dat?

“Zoeken naar een nieuw begin kan altijd. Accepteren dat iets gebeurd is. Loslaten en weer genieten van het leven. Andere mensen helpen daarbij. Mijn boek is ook een soort dagboek.”

Zijn goede muziek en liedteksten een soort therapie voor je?

“Therapie is een te zwaar woord. Ze tillen me even naar een andere wereld. In die wereld zijn geen problemen, bestaat geen oorlog en is iedereen aardig. Vroeger had je die ervaring als je naar Bob Dylan of de Beatles luisterde. Je kreeg zicht op geluk en liefde. De liefde is uiteindelijk het enige dat telt.”

Een liedtekst die aanzet tot nadenken moet wel goed zijn, naar jouw idee. Toch kan het mij helemaal niet aanspreken. Of vandaag niet, maar morgen wel.

“Het kan inderdaad per persoon en per levensfase verschillen. Het is subjectief. Wat ik heb gevonden wil ik delen met de radioluisteraars. Ik wil niet hovaardig zijn. Wat vind jij ervan? Dat vraag ik. Mensen uitnodigen mee te gaan in de gedachten en mee te zingen met alle artiesten.”

Heb je tips voor andere hartpatiënten? Welk liedje raad je hen vooral aan?

Op de golven dansen wij van Van Dik Hout waaraan ik de titel van mijn boek ontleend heb. Het liedje gaat over het leven, de wereld, de betrekkelijkheid ervan en de dood. Neem verder de signalen van je lichaam serieus. Onderschat die niet.”

Frits Spits, Op de golven dansen wij, Luitingh Sijthoff 2023, ISBN 9789021039398. De QR-code achter in het boek biedt via Spotify direct toegang tot de besproken liedjes.

Tekst: Mariëtte van Beek
Beeld: Frits Spits
Fotograaf: KRO NCRV Stijn Ghijsen

Dit artikel verscheen eerder in het Hartbrug Magazine.

Niet aanbellen, mijn vader slaapt!

Geschreven door

Laatst liep ik met onze zoon en twee vriendjes naar huis. Ze renden vooruit en eenmaal aangekomen, belde een van hen aan. “Niet doen, mijn vader slaapt misschien wel!”, hoorde ik onze zoon zeggen.
Ik spitste mijn oren en was nieuwsgierig wat er ging komen.
“Is je vader ziek?”, vroeg zijn vriendje. “Ja, hij heeft een half hart hè. Daarom slaapt hij soms”, reageerde ons kind. Hij bracht het nieuws alsof het heel stoers was. Ondertussen gooiden de jongens hun jassen neer in de gang en deden ze hun schoenen uit.
De vriendjes waren onder de indruk. “Maar wat heeft hij dan?” En voor het eerst hoorde ik hoe onze zoon van zes uitlegde dat zijn vader een hartaanval heeft gehad. De jongens keken me vragend aan. “Is dat echt waar? Werkt zijn hart echt niet meer goed?” Ik lachte en zei dat het klopte. Ik wilde eigenlijk nog meer vertellen, maar dat was niet nodig. Ze kletsten alweer over iets anders. Zo gaat dat.
Na wat drinken en wat lekkers, gingen ze naar zijn kamer boven. Terwijl ze aan het spelen waren, hoorde ik ze weer praten over het hart. “Het is de schuld van een schoenbekooievaar. Mijn vader heeft die gezien en daardoor ging zijn hart stuk.”
Ai. Het bijgeloof van zijn vader. Die was ondertussen weer beneden. Hij had inderdaad op bed gelegen. “Je hebt iets bijzonders gemist. Jouw drukke zoon wees zijn vriendjes erop dat ze stil moesten zijn. Hij heeft net voor het eerst uitgelegd dat jij een hartaanval hebt gehad. Dat komt alleen wel door een schoenbekooievaar. Heb jij gezegd dat het ongeluk brengt als je die vogel ziet?” Hij moet lachen. “Zei hij dat echt? Het kan best wel eens kloppen dat ik dat heb verteld.”
Kort na onze reis in Oeganda, waar we deze bijzondere en zeldzame vogel zagen, kreeg mijn man zijn hartaanval. Ik heb geen idee waarom, maar hij zei altijd dat het zien van een schoenbekooievaar ongeluk brengt. Tot op de dag van vandaag weet ik niet waar dit bijgeloof vandaan komt. Ik kan er nergens iets over vinden. Hoewel het voor een kleine Freek Vonk-liefhebber heel cool klinkt, gaan we dit toch maar even rechtzetten.

Cilla Schot

Dit artikel verscheen eerder in het Hartbrug Magazine.

Rapper Def Rhymz op 53-jarige leeftijd overleden aan hartfalen

Geschreven door

Op de wachtlijst voor een donorhart is zondagavond 24 maart de 53-jarige rapper Def Rhymz overleden aan de gevolgen van hartfalen. Zijn familie maakte zijn overlijden maandag bekend. Def Rhymz had al een tijd hartproblemen. Hij liet een tijdje geleden weten dat zijn linkerhartklep het nauwelijks deed. Hij werd de afgelopen jaren drie keer geopereerd aan zijn hart. Hij was aan het wachten op een donorhart, en had ter overbrugging een motortje dat de bloedsomloop in zijn lichaam regelde. Dennis Bouman, zoals hij in het echt heette, is in Utrecht vredig ingeslapen omringd door vrienden en familie, maakte het ANP bekend.

De in Paramaribo geboren zanger sukkelde al jaren met zijn gezondheid, en had de afgelopen vier jaar een steunhart. Hij stond op- de wachtlijst voor een transplantatie. “Door complicaties mocht het helaas niet zo ver komen”, laat de familie maandag in een verklaring weten. “We zijn ook bijzonder trots op de positieve man die hij was en voor ons altijd zal zijn. Een liefdevol mens dat er altijd voor ons was, in goede en minder goede tijden. Hij heeft door de jaren heen vele harten veroverd en heeft een blijvende stempel achtergelaten op de Nederlandse muziekindustrie.”

De familie maakt later bekend waar en wanneer mensen afscheid kunnen nemen van de zanger. Bouman scoorde als Def Rhymz in 2001 een nummer-1 hit met Schudden, maar ook de singles Doekoe, Ik ben niet te stoppe en De Bom scoorden hoog in de hitlijsten.

In 2020 kwam Bouman er achter dat hij een groot probleem met zijn hart had. Dat gebeurde vreemd genoeg toen hij voor de rechter stond voor een snelheidsovertreding. De rechter wees hem erop, dat hij de rapper voortdurend hoorde hoesten, of het niet tijd was om naar het ziekenhuis te gaan. Zijn ademhaling was slecht, hij was dik geworden en hield veel vocht vast. Bouman werd vervolgens behandeld door het UMC Utrecht.