Wees lief voor uw lichaam

Geschreven door

Je bent wat je eet: helemaal letterlijk hoeven we dat natuurlijk niet te nemen, maar de filosofie achter deze uitdrukking is zeker de moeite waard. Personal trainer en lifestylecoach Radmilo Soda legt uit hoe belangrijk voeding is voor een optimale gezondheid, en waarom hartpatiënten er goed aan doen om een evenwichtig voedingspatroon aan te houden.

Alles wat we tot ons nemen, heeft in meer of mindere mate effect op ons lichaam. Hoe dat zich uit, verschilt per persoon. De één heeft natuurlijk meer aanleg om wat voller te worden dan de ander, en waar de één fluitend een reep chocola naar binnen kan werken en tegelijkertijd een stralende huid heeft, krijgt de ander al een puistje als-ie alleen maar naar de verpakking kijkt. Toch zijn de wetten van een gezond en gebalanceerd voedingspatroon universeel. Want hoe stralend die huid ook blijft na zes repen chocola, dat betekent niet dat een dergelijke dagelijkse hoeveelheid zoetigheid voor die ene persoon ook goed is.

Alles hangt samen

“We weten dat voeding ons immuunsysteem beïnvloedt, onze mentale gezondheid, het herstellend vermogen van ons lichaam, de hormoonhuishouding, onze spieren en nog veel meer”, vertelt Radmilo Soda. “Kortom: ons totale systeem is afhankelijk van de hoeveelheid en de kwaliteit van onze dagelijkse voedselinname.” Dat werkt, logischerwijs, twee kanten op. Voldoende vitaminen, mineralen, goede vetten en bouwstoffen hebben een onomstotelijk positief effect op de gezondheid. Maar andersom kan ‘verkeerde’ voeding ook grote invloed hebben op bijvoorbeeld het hart, de bloedvaten en het cholesterolgehalte. “Aanleg en genen spelen natuurlijk een rol als je kijkt naar het risico op hart- en vaatziekten en hartinfarcten, maar er is ook een heel duidelijke relatie met voeding. Zo kan verkeerde voeding zorgen voor het dichtslibben van de aderen en een stijging van het cholesterolgehalte, waardoor de bloeddruk omhooggaat. Dat kan weer leiden tot een hartinfarct. Bewust bezig zijn met voeding is dus essentieel, zeker voor hartpatiënten.” De grootste boosdoeners voor de aderen zijn voedingsmiddelen die rijk zijn in calorieën en verzadigde vetten, legt Soda uit. “Wanneer je veel van dit soort voedsel eet en daarbij ook nog weinig beweegt en regelmatig veel alcohol drinkt, kan dat behoorlijke schade toebrengen aan het hart- en vaatsysteem.”

Bewuste keuzes

Soda adviseert daarom om bewuste keuzes te maken en te zorgen voor een divers palet aan goede voedingsstoffen. Ten eerste, zo stelt hij, is het verstandig om veel voedsel te eten dat gezonde vetten bevat. “Denk hierbij aan olijfolie, noten en avocado. Daarnaast is omega 3 heel belangrijk, idealiter twee keer per week. Dat zit in veel vette vis zoals haring, makreel en zalm.” En het lijkt misschien vanzelfsprekend om voldoende groenten en fruit te eten voor een gezond leven, maar Soda stipt het toch nog even aan. “Vaak zeggen mensen: 200 gram groenten per dag. Nou, van mij mag dat wel 300 gram zijn. Let erop dat je seizoensgroenten neemt, die zijn goedkoper en duurzamer, omdat ze niet van ver hoeven komen. Zorg er bovendien voor dat je veel peulvruchten eet: die zijn rijk aan vitaminen en mineralen en heel makkelijk te combineren in bijna iedere maaltijd. Denk aan linzen, kikkererwten en bonen.”

Verhoudingen

Hoe lekker een flinke portie gebakken aardappelen met mayo ook is: wees daar gematigd in, waarschuwt Soda. “Vaak hebben mensen 60 procent koolhydraten op mijn bord, 20 procent proteïne en 20 procent groenten en vetten. Eigenlijk moet dat omgekeerd zijn, zeker als je wat ouder wordt. Gooi die proteïne-inname omhoog! Eet 60 tot 70 procent groenten en proteïne en beperk de hoolhydraten tot maximaal 40 procent van je maaltijd. Een uitzondering kun je maken als je bijvoorbeeld fysiek werk doet en veel brandstof verbruikt op een dag. Dan zul je je koolhydraten wat meer nodig hebben. Maar werk je op kantoor en zit je het grootste gedeelte van de dag achter je computer? Dan verbrand je bijna niets en wordt alles als vet opgeslagen.”

Bier en chocola

Wanneer je bewust met je voeding bezig bent, zal je vanzelf vitaler worden, vervolgt Soda. “Vergeet daarbij niet om voldoende water te drinken. Water zorgt ervoor dat voedingsstoffen beter worden opgenomen en afvalstoffen worden afgebroken. Water helpt het lichaam als het ware filteren. En onthoud: het is heus niet erg om jezelf af en toe te verwennen met een biertje of een stuk chocola. Ook een ongezonde maaltijd één keer per week is prima, zolang je het daarbij houdt. Wat betreft de gezonde maaltijden: blijf variëren, dan houd je het makkelijk vol. Als je iedere dag andijvie eet, is dat niet bepaald motiverend. Kijk rond in de supermarkt, probeer iedere dag wat anders en probeer ook eens iets nieuws. Je hart- en vaatsysteem zal je dankbaar zijn.”

Tekst: Yara Hooglugt
Beeld: Radmilo Soda

Opzoek naar lotgenotencontact? Check ons forum of onze besloten FB-groep.

Dit artikel verscheen eerder in het HPNLmagazine.

Zonnebloemen voor reizigers met een verborgen beperking

Geschreven door

Een groen keycord met zonnebloemetjes wordt steeds populairder in de reiswereld. Het is een signaal dat de drager een onzichtbare beperking heeft en graag wat extra tijd en aandacht krijgt. Het keycord kan ook voor hartpatiënten een handig hulpmiddel voor onderweg zijn.

Het verhaal over het vrolijke sleutelkoord met zonnebloemen begint in 2016 op het vliegveld van Londen Gatwick. Net als ons eigen Schiphol is het groot en doorgaans erg druk. Voor nogal wat mensen is het lastig om zich te midden van deze wereld vol prikkels, herrie en informatie op hun gemak te voelen, laat staan zich er hun weg in te vinden. Denk aan reizigers met autisme, Alzheimer of ADHD. Anders dan bij reizigers met een zichtbare beperking – neem rolstoelgebruikers – is niet direct duidelijk dat ze ondersteuning kunnen gebruiken. Daardoor stuiten ze op onbegrip en moeten ze zichzelf almaar verklaren. Dat moest anders, vonden ze op Gatwick. Vliegen moet voor iedereen prettig te doen zijn. Een adviesgroep voor luchthavenpassagiers en enkele lokale en nationale liefdadigheidsinstellingen besloten samen tot het Hidden Disabilities Sunflower keycord. Die kan iedereen dragen die een helpende hand, begrip of wat meer tijd of uitleg behoeft. Hij is opvallend en toch discreet. Hij maakt het onzichtbare zichtbaar. Da’s fijn voor iedereen, óók voor het dienstdoende personeel ter plekke. Dat kan adequater reageren en handelen. Het keycord werd een succes, niet alleen in Londen, maar wereldwijd.

Hartfalen

In eerste instantie mede bedacht door organisaties van mensen met Alzheimer en autisme was het wel de bedoeling dat meer mensen met een onzichtbare beperking het zonnebloemkoord gingen gebruiken. Om een idee te krijgen van de beperkingen staan vele expliciet genoemd op de website van het Hidden Disabilities Sunflower-netwerk, maar de lijst breidt zich nog altijd gestaag uit.
Verborgen beperkingen kunnen situationeel zijn, bijvoorbeeld een notenallergie, sommige zijn tijdelijk, bijvoorbeeld door een heupoperatie, andere zijn permanent maar niet altijd aanwezig, bijvoorbeeld als gevolg van migraine of de ziekte van Crohn. Het kunnen aandoeningen aan het gehoor of de ogen zijn, maar ook chronische gezondheidsproblemen zoals artritis, astma en slaapstoornissen als deze het dagelijks leven aanzienlijk beïnvloeden.
Hartfalen, regelmatig in combinatie met diabetes, is ook zo’n beperking die verborgen is. Bij Hartpatiënten Nederland weten ze alles van de gevolgen: het maakt vaak onzeker op reis. Daarbij komt dat na een operatie de conditie opnieuw opgebouwd moet worden. Dan wil je niet een opgejaagd gevoel krijgen, nooit en nergens, maar zeker niet op vakantie. Voor partners of andere begeleiders geldt dat net zo goed.

Zelf hebben

Hoe u aan zo’n zonnig keycord komt? Op Schiphol is hij op de dag van vertrek op te halen bij de Assistancebalie in de vertrekhal (u vindt de balie na het inchecken), maar hij kan ook online besteld worden. De organisatie Hidden Disabilities heeft inmiddels afdelingen in vele landen en ook een Nederlandstalig stuk website met winkel. Zelf uw eigen keycord hebben is zonder meer aan te bevelen. Hij is namelijk behalve op vliegvelden ook elders te gebruiken. In andere vervoersmiddelen dan het vliegtuig zoals trein en bus bijvoorbeeld, maar ook in winkels, pretparken, dierentuinen, theaters en andere openbare ruimtes. Op genoemde website kun u daarover details vinden.
Voor alle duidelijkheid: het is niet zo dat u met de keycord speciale assistentie zoals vervoer per caddy naar het vliegtuig of voorrang krijgt. U wordt simpelweg met meer zorg en begrip benaderd en kunt op eigen tempo door de veiligheids- en paspoortcontrole, samen met uw reisgezelschap. Verder hoeft u helemaal niet te zeggen ‘wat eraan mankeert’. Dat doet niet ter zake. De zonnebloem moet simpelweg de vraag ‘hoe kan ik u helpen?’ oproepen. Wilt u wel graag dat personeel weet wat u scheelt, kan dat ook, maar dat is dan eigen keuze. U vertelt het ter plekke of u bestelt voor aan het keycord een extra pasje met pasfoto en informatie over uw beperking plus maximaal vijf pictogrammen die duidelijk maken wat u nodig hebt. Denk bijvoorbeeld aan (extra) toiletbezoek. Verder kan ieder voor zich bepalen wanneer hij de keycord draagt.

Betekenis van de zonnebloem

Waarom voor de zonnebloem op de Hidden Disabilities (verborgen beperkingen) keycord is gekozen? Tegen de heldergroene achtergrond is de gele bloem op afstand duidelijk zichtbaar. Wereldwijd kennen mensen hem en hebben er positieve associaties bij. Hij onderscheidt op een vrolijke manier en suggereert vertrouwen, groei, kracht en geluk. Zelfs zonder reis stemt het keycord al opgeruimd. Nu de zonnebloem ook inclusiviteit, acceptatie en begrip voor mensen met een onzichtbare beperking aanmoedigt nog meer.

Informatie en bestellingen

Tekst: Mariëtte van Beek
Beeld: Canva

Opzoek naar lotgenotencontact? Check ons forum of onze besloten FB-groep.

Dit artikel verscheen eerder in het HPNLmagazine.

ADHD, hormoonwisselingen en hartklachten

Geschreven door

Cardiovasculaire aandoeningen zijn wereldwijd de nummer één doodsoorzaak bij vrouwen. Opvallend is dat er volgens psychiater Sandra Kooij, cardioloog Janneke Wittekoek en gynaecoloog Dorenda van Dijken bij een deel van hun vrouwelijke patiënten een link te zien is tussen ADHD, hormoonwisselingen en hartklachten. Voor hen de aanleiding om de handen ineen te slaan voor een nieuw initiatief: H3 netwerk.

Al eerder schreven Wittekoek en Van Dijken het boek Hart & hormonen, omdat ze merkten dat er raakvlakken waren tussen hormonale aandoeningen als het premenstrueel syndroom (PMS), PreMenstrual Dysphoric Disorder (PMDD) en de overgang. De gemeenschappelijke delers in dit verhaal? Stress en slaap, vertelt Van Dijken. “We weten dat stress de kans op hart- en vaataandoeningen verhoogt. Ook slaaptekort geeft indirect stress. Wat ADHD hiermee te maken heeft, is dat vrouwen met ADHD een ander biologisch ritme hebben en over het algemeen slechter slapen. En in de overgang kunnen opvliegers en nachtzweten ervoor zorgen dat vrouwen slechter slapen, wat ook het risico op hart- en vaataandoeningen verhoogt. Ik roep altijd heel flauw: slaap is het beste medicijn, maar het is wel waar. Dit kan overigens worden verbeterd door bijvoorbeeld cognitieve gedragstherapie en hoeft echt niet altijd te worden opgelost met medicijnen. Sterker nog, dat willen wij juíst niet.”

Hormonale veranderingen

In een vrouwenleven zijn er volgens Van Dijken drie periodes waarin grote hormonale veranderingen kunnen plaatsvinden. Dat kan allereerst al in de menstruatiecyclus zijn, met name in de week vóór de menstruatie. Dan kunnen vrouwen last hebben van stemmingsklachten door PMS of de ernstige vorm daarvan, PMDD. “Bij vrouwen met PMDD zijn de klachten extreem. Eén op de drie vrouwen met PMDD heeft zelfs suïcidale gedachten. Ook in het kraambed is er bij vrouwen veel risico op het ‘ontsporen’ van stemmingsklachten. Na de bevalling zie je vaak een enorme verandering in hormonen, waardoor vrouwen gevoelig kunnen zijn voor een depressie of stemmingsklachten. De derde periode is bij uitstek de overgang. Om hoeveel vrouwen dat gaat, weten we nog niet. Daar doen we nu onderzoek naar. Hoe dan ook mag er veel meer aandacht zijn voor stemmingsklachten in de overgang, in plaats van alleen de focus op opvliegers en nachtzweten. Als je bijvoorbeeld bekend bent met een depressie in je voorgeschiedenis, is de kans twee tot vijf keer zo groot dat deze in de overgang terugkomt, puur door de hormoonveranderingen.”

Risicofactoren

Veel vrouwen hebben jammer genoeg geen idee van de risicofactoren, zegt Van Dijken. “Vrouwen weten vaak niet wat zo’n verandering in hormonen voor gevolgen voor hun hartgezondheid kan hebben, of wat bijvoorbeeld de invloed van werkstress is op de gezondheid. Ook iets als endometriose kan door de pijn stress geven en daardoor het risico op hart- en vaataandoeningen verhogen. Van rokers weten we dat ze jonger in de overgang terechtkomen en ook meer klachten hebben. Daarnaast is alcohol een grote boosdoener, die zorgt voor slechter slapen, meer nachtzweten en een verhoging van de bloeddruk. Verder is ADHD dus een risicofactor, al weten lang niet alle vrouwen dat ze dit hebben. Het wordt bij velen op latere leeftijd of zelfs pas in de overgang gediagnosticeerd. Dat heeft naar mijn idee te maken met het feit dat vrouwen dit soms heel lang kunnen compenseren, maar door (nog) slechter slapen in de overgang, onderuitgaan. Soms komen er in de overgang ook ineens dingen van vroeger boven, zoals emotionele verwaarlozing, een trauma, rouw of verdriet. Dit alles zorgt voor stress, waardoor het risico op hart- en vaataandoeningen toeneemt.”

Multidisciplinaire samenwerking

De drie vrouwen willen met H3 netwerk aandacht voor het feit dat er raakvlakken zijn tussen deze domeinen en dat ADHD en de overgang risicofactoren zijn voor hart- en vaataandoeningen. “We willen niet alleen vrouwen, maar vooral ook zorgprofessionals hiervan bewustmaken en meer laten samenwerken. Je wordt vaak maar doorverwezen naar één dokter, maar wij willen graag kortere lijntjes. Dat je als patiënt bij een drukkend gevoel op de borst bijvoorbeeld niet alleen maar naar de cardioloog wordt doorverwezen. Bij specifiek ADHD moet er echt een goede diagnose worden gesteld en dat hoort niet thuis bij de gynaecoloog of cardioloog, maar bij de psychiater. We hopen dat we met dit netwerk kunnen zorgen voor een multidisciplinaire samenwerking tussen zorgprofessionals, zodat we allemaal verder gaan kijken dan ons eigen vakgebied. We starten nu met ADHD, maar willen later ook andere psychische aandoeningen onder de loep nemen, zoals autisme en bipolariteit. ADHD is tenslotte maar een kleine greep uit het hele spectrum, terwijl de link waarschijnlijk ook voor andere aandoeningen geldt. Wij zien het als onze roeping om ervoor te zorgen dat vrouwen ook in volgende generaties beter worden geholpen.”

Wil je meer informatie? Kijk dan op www.h3-netwerk.nl

Waarom brengt HPNL dit onder de aandacht?   

Wij willen onze lezers zo breed mogelijk van nuttig informatie voorzien en op die manier de samenleving transparanter maken. Dat behoort tot onze doelstelling. Wij helpen daarbij. Onafhankelijk en objectief.

Tekst: Laura van Horik
Beeld: H3 netwerk

Opzoek naar lotgenotencontact? Check ons forum of onze besloten FB-groep.

Dit artikel verscheen eerder in het HPNLmagazine.

Samenwerking met Greenhabit

Geschreven door

Het herstel na een hartoperatie kan zwaar zijn. Dat begrijpen we goed. Daarom is HPNL een samenwerking aangegaan met Greenhabit. Dit bedrijf heeft een gezondheidsinterventie ontwikkeld die je een blijvende gezonde levensstijl aanleert. Hoe verbeter je hiermee je hartconditie?

Veerkracht

Chantal Linders, CEO van Greenhabit, richtte het bedrijf op naar aanleiding van haar eigen gezondheid. “Ik gebruikte al 22 jaar antibiotica voor een chronische blaasontsteking. Uiteindelijk bleek de oorzaak in voeding te zitten. Toen ik anders ging eten, was het probleem direct opgelost.” Een bijzonder inzicht, besefte Linders, waarmee ze anderen wilde helpen. Ze onderzocht waarom mensen goede voornemens – zoals gezonder eten – niet nakomen en ontdekte dat dit vaak een emotionele oorzaak heeft. “Als je bijvoorbeeld stress ervaart, kun je ernaar neigen om minder te bewegen en ongezonder te eten. Er waren in 2017 al 360.000 apps die puur gericht waren op de fysieke gezondheid, maar daarmee pak je de oorzaak niet altijd aan. Toen wist ik: ik moet een interventie ontwikkelen waarmee je mentale veerkracht ontwikkelt, zodat je onder alle omstandigheden sterk kunt blijven.” En zo ontstond Greenhabit, een programma in de vorm van een app en coach dat zich richt op de fysieke, mentale én sociale gezondheid. “Deze opleiding achterhaalt de onderliggende psychologische oorzaken. En dat is nodig voor duurzame gedragsverandering.”

Greenhabit Cardio

De interventie was in eerste instantie gericht op preventie, maar sinds drie jaar is er ook een speciaal programma dat gericht is op cardiologie. Greenhabit Cardio wordt ingezet om de risico’s op hart- en vaatziekten te beheersen. Hiermee kun je zelfregie en gedragsverandering  versterken. Heel goed, vindt cardioloog Drs. Tamara Aipassa: “Hoe langer ik werk, hoe meer ik merk dat wij als cardiologen ons vooral focussen op de inhoud van hartproblemen. Het gedrag nemen we niet mee.” En dat laatste is volgens Aipassa nodig om cardiologische adviezen na te kunnen leven. “Als ik iemand op de poli krijg die rookt, raad ik aan om te stoppen. Maar vaak weet de patiënt zelf al dat roken slecht is, waardoor mijn advies niet de doorslaggevende factor geeft. Gedragsverandering moet je stimuleren, maar daar ben ik als cardioloog niet voldoende voor opgeleid. Ook heb ik hier onvoldoende tijd voor.” Greenhabit Cardio kan hier volgens Aipassa veel in betekenen. Zeker gezien het aantal mensen dat gebruikt maakt van hartrevalidatie. “Slechts 50 procent doet hieraan mee, terwijl dit de kwaliteit van leven verbetert en het de kans op een nieuwe hartaanval vermindert. Al begrijpen we de tegenargumenten ook: je moet naar het ziekenhuis komen en dat kost tijd. Zeker als je mantelzorger bent, nog werkt of kinderen hebt kan dat een ding zijn.” Toch blijft het raadzaam. Aipassa: “Het acute moment van de hartaanval is weg, maar je hebt nog steeds de ziekte aderverkalking. Pas je je levensstijl niet aan, dan loop je een groter risico op de gevolgen daarvan, zoals een hart- of herseninfarct.” Mentale gezondheid is hier onderdeel van, iets wat in de interventie ook terugkomt. “Een hartinfarct kan een enorme impact hebben op het vertrouwen dat je in je lijf hebt. Bij ieder steekje dat je in het hartgebied voelt, word je misschien angstig. Stress kan een trigger zijn voor een nieuw hartinfarct. Plus: het kan een gezonde levensstijl tegenwerken. Als je je somber voelt, heb je niet altijd zin om een gezonde lunch te maken of te bewegen.” Het sociale onderdeel in de app vindt Aipassa dan ook belangrijk. “Je omgeving kan ook bang zijn. Hield je bijvoorbeeld van hardlopen? Dan kan je partner vragen hiermee te stoppen, uit angst dat je plotseling getroffen wordt door een hartinfarct. Dit soort dingen kunnen leiden tot een sociaal isolement.”

Interventie

Hoe ziet de interventie er dan concreet uit? “Je ontvangt een pakket met een opleidingsboek, waterfles en ingepakte beloningen. Daarbij download je de app en nodig je een buddy – een vriend of familielid – uit. Met deze persoon loop je het gezondheidstraject door. Daarna is er een startmoment met de coach die alles uitlegt. De interventie lijkt op een adventskalender, bestaande uit twaalf weken”, vertelt Linders. “Dat is de periode die je brein nodig heeft om nieuwe gewoontes aan te leren. Elke dag check je in op je fysieke, mentale en sociale gezondheid. Daarna open je een schatkistje met opdrachten, waarin we je uit je comfortzone trekken.” Voorbeeld van opdrachten? “Maak een praatje met vreemden. Of: maak een recept met zoete aardappel en deel deze met lotgenoten. Uitdagende opdrachten, dat weten we. De app is niet altijd leuk. Een hartpatiënt vertelde me laatst dat ze aan het begin van het programma wat weerstand voelde. Na een aantal weken was dit gevoel omgeslagen. Ze zei dat ze zich nog nooit zo gelukkig had gevoeld. We hebben ook een fictieve hartpatiënt opgenomen in het programma. Iedere week vertelt deze over zijn ervaringen. Dat zorgt voor herkenning.” Iedere opdracht levert punten op. Als je genoeg punten hebt, mag je een beloning uit de box van Greenhabit pakken. Bijvoorbeeld een spel gericht op gezondheid dat je met vrienden kan spelen. Maar Linders beseft ook dat de oorzaak van hartproblemen per persoon verschilt. “Er bestaat geen one-size-fits-all-oplossing. Er zijn mensen die al gezond eten, maar veel stress ervaren en daardoor ontstekingen krijgen. Daarom personaliseren wij de interventie aan de hand van een nulmeting. Ook doen we gezondheidsmetingen en gebruiken we gedragsdata. Via artificial intelligence geven we de juiste, persoonlijke uitdagingen. Iedere week kun je drie weekdoelen kiezen. Tijdens de opleiding reflecteer je veel. Eet je gezond, maar val je niet af? Dan kan de oorzaak misschien stress zijn. Op basis van jouw ervaring stelt het programma automatisch andere doelen samen. Vaak denk je te weten wat nodig is, maar komt dit niet overeenkomt met de werkelijkheid. Zo geven we je onbewust kleine duwtjes in de juiste richting.”

Samenwerking

De methode van Greenhabit is inmiddels klinisch gevalideerd. Linders: “We hebben meerdere pilots uitgevoerd. Daaruit kunnen we concluderen dat het bewezen impact heeft. Daar zijn we ontzettend trots op.” Greenhabit Cardio zal in de regio Noord-Limburg met de steun van de gemeente uitgerold worden. “Het sluit naadloos aan op het project ‘Gezondste Regio’. Een project waarin kennisinstellingen, bedrijven en de overheid hun krachten bundelen om van Noord-Limburg de gezondste regio te maken. Daar kan Greenhabit een mooie invulling aan geven.“ Een goed initiatief, vinden wij bij HPNL. Als landelijke stichting zijn wij ook actief in deze regio. Daarom zijn we een samenwerking met Greenhabit aangegaan. Aysegül Er, gezondheidszorg technoloog bij Stichting Hartpatiënten Nederland: “Ik krijg vaak hartpatiënten aan de telefoon die vragen hoe ze gezonder kunnen leven. Zowel op fysiek als mentaal vlak. Ik merk dat er behoefte is aan meer informatie en dat zou de interventie zomaar kunnen bieden. Als we jou als hartpatiënt daarmee een steuntje in de rug kunnen geven, zijn we daar ontzettend blij mee.” Samen met Linders nodigen we daarom hartpatiënten uit die de opleiding kosteloos willen proberen. Er is plek voor honderd deelnemers. Het traject begint dan in oktober. “Het doel is uiteindelijk dat je goed voor jezelf gaat zorgen”, vertelt Linders. “Dat vergeten mensen vaak. Ontdek naast hoe waardevol het is ook hoe leuk het is om aan je gezondheid te werken. Aanmelden kan via het mailadres administratie@greenhabit.nl met als onderwerpregel: Stichting Hartpatiënten Nederland.”

Gezocht, honderd deelnemers kosteloze opleiding.

We zijn op zoek naar jou! Tenminste, als ook jij wilt mee doen aan een kosteloze opleiding waarbij je leert hoe je gezonder kunt gaan leven na een hartoperatie. We zoeken honderd deelnemers voor dit project, Greenhabit.

Tekst: Julia Kroonen
Beeld Greenhabit

Opzoek naar lotgenotencontact? Check ons forum of onze besloten FB-groep.

Dit artikel verscheen eerder in het HPNLmagazine.

Is metabool flexibel onze natuurlijke staat van zijn?

Geschreven door

Dat je als mens nooit uitgeleerd bent, bleek maar toen ik het boek van dr. Mindy Pelz, ‘Fast like a girl’ las. Er ging een wereld voor me open en er vielen een hoop puzzelstukjes op zijn plek.

Als grote fan van koolhydraatarm eten heb ik namelijk altijd ervaren dat dit voedingspatroon voor vrouwen niet persé goed werkt, in ieder geval niet structureel. Dit boek legde precies uit waarom dit zo is én wat dan wel werkt. Eén van de principes die werd toegelicht in het boek is metabool flexibel, die ik voor dit artikel zal toelichten én natuurlijk hoe je daar voor jezelf winst mee kan behalen.

Voor al deze informatie is een natuurlijk voedingspatroon belangrijk. Geen bewerkte producten en zo min mogelijk bewerkte koolhydraten en suikers.

De gulden middenweg

Op het moment dat je metabool flexibel bent ga je bewust, voor jouw gezondheidssituatie passend, van verbrandingen wisselen. Je leeft bijvoorbeeld enkele weken in suikerverbranding en vervolgens weer naar vetverbranding.

Beide verbrandingen hebben hun voor- en nadelen en door dit af te wisselen kun je optimaal gebruik maken van de voordelen van beiden. De voornaamste voordelen van suikerverbranding zijn het naar beneden brengen van het stresshormoon cortisol en het optimaal voeden van je darmen. Terwijl de voordelen van vetverbranding zijn het boosten van je energiepeil, vet verbranden en het op gang brengen van een fysieke detox.

Er wordt zelfs gedacht dat metabool flexibel onze natuurlijke staat van zijn is, omdat vanuit de oertijd gezien fases van feast (suikerverbranding) met periodes van famine (vetverbranding) zich afwisselden op basis van de beschikbaarheid van voedingsmiddelen.

Voor elke situatie een ideale aanpak

Voor vrouwen is er een ideale aanpak hiervoor die samenloopt met je cyclus. Er is een specifieke wisselwerking tussen insuline, cortisol en de vrouwelijke sekshormonen oestrogeen & progesteron. Wat maakt dat elke fase in de cyclus van een vrouw een andere aanpak vraagt. In de fases dat je oestrogeen opbouwt (dag 1 – 10 van de cyclus) is het belangrijk niet teveel insuline (glucose, koolhydraten) te hebben want dit zit de aanmaak van oestrogeen in de weg en is dus koolhydraatarme voeding ondersteunend. Terwijl in de progesteron opbouw (een week voor de menstruatie) en tijdens de ovulatie juist cortisol funest is en je beter in suikerverbranding kunt zijn. Dit geldt ook specifiek voor vrouwen die in de overgang zitten, omdat dit helpt om je hormonen zoveel mogelijk op orde te houden én eventuele overgangsklachten te verminderen.

Vrouwen na de overgang kunnen naar eigen inzicht fases van suikerverbranding en vetverbranding afwisselen. Dit kan je op wekelijkse, tweewekelijkse of maandelijkse basis doen. Het is goed om hierin af te wisselen zoals ik hieronder zal uitleggen. Na de overgang heb je ook nog oestrogeen nodig en gebruikt het lichaam de vetcellen om oestrogeen aan te maken. Dit is ook de reden dat je vaak aankomt na/tijdens de overgang, door gebruik te maken van de twee verbrandingen kun je je lichaam in je hormoonhuishouding beter ondersteunen en afvallen op een gezonde manier stimuleren.

Voor mannen is het makkelijker, die hebben slechts één hormoon om rekening mee te houden, testosteron. In fases van vetverbranding wordt er meer cortisol (stresshormoon) geproduceerd en dit zit de aanmaak van testosteron in de weg. Langdurig koolhydraatarm eten kan dus voor lager testosteron zorgen. Voor mannen is metabool flexibel dus een manier om testosteron optimaal te stimuleren.

Ondersteunen met vasten

Wil je bijvoorbeeld afvallen, je darmbalans herstellen of je immuunsysteem optimaal inzetten voor ziektes. Dan kun je de fases van vetverbranding combineren met vasten. Je kan intermittent fasting doen, waarbij je ergens tussen de 13 en 18 uur per dag niet eet. En je kunt een langere vast doen van 24, 36 of zelfs 72 uur, waarbij autofagie op gang komt, dit is een proces van celvernieuwing die je gezondheid enorm kan ondersteunen.

Het is goed voor je lichaam om zowel in de duur van het vasten, als de fases van vet- en suikerverbranding te variëren. Hiermee breng je een gezonde stress op gang, hormese, waardoor je lichaam op een goede manier wordt uitgedaagd. Dit is ook effectief als je met je gezondheidsdoelen op een plateau terecht komt om jezelf weer een zetje te geven.

De komende tijd zal ik meer delen over metabool flexibel aangezien ik hier zelf nu mee aan het experimenteren ben. Volg www.greentwist.nl om meer informatie hierover te ontvangen.

Tekst: Iris Heuer
Beeld: Floris Heuer

Opzoek naar lotgenotencontact? Check ons forum of onze besloten FB-groep.

Dit artikel verscheen eerder in het HPNLmagazine.

Leven als nooit tevoren

Geschreven door

Ze zou binnen drie maanden overlijden, hield een cardioloog haar in 2016 voor. Maar zeven jaar later is Chermaine Kwant springlevend, en vol vertrouwen in haar toekomst. En staat ze op het punt voor de Vrije Universiteit in Amsterdam te promoveren op de ziekte, die haar bijna het leven kostte.

Al vanaf haar tweede jaar was Chermaine snel moe en uitgeput, buiten adem. Ze wist niet beter dan dat haar conditie slecht was. Toen ze 25 was, kreeg ze op kerstavond 2011 een herseninfarct. Daardoor belandde ze op de afdeling Spoedeisende Hulp (SEH) van het Hagaziekenhuis in Den Haag. Daar ontdekte men dat het niet goed zat met het zuurstofgehalte in haar bloed. De diagnose luidde uiteindelijk, dat ze doodziek was. Dodelijk ziek, zelfs. De ziekte waaraan ze leed, was Pulmonale Arteriële Hypertensie (PAH). Dat betekent simpel gezegd een verhoogde bloeddruk in de longslagader wat kan leiden tot vroegtijdig overlijden. De longslagader komt uit op de rechterhelft van het hart, waardoor het hart het heel lastig krijgt.

Vanuit Den Haag ging ze doodziek naar het VUMC in Amsterdam. “Wat een verschil”, herinnert Chermaine zich. “In Den Haag zat de zuster huilend aan mijn bed dat het met me gedaan was. In Amsterdam waren de zorgverleners juist heel rustig en vertelden dat een behandeling mogelijk was. Ik kreeg medicijnen om de druk op de longslagader te verlagen.

Gaatje

Chermaine is van origine diëtiste, en besloot door een nog gezondere voedingkeus er alles aan te doen om haar lot te verbeteren. “Ik ging al mijn eten zelf maken, alle suikers uit de voeding laten, zo puur en onbewerkt mogelijk eten. Maar halverwege 2016 was mijn lichaam op. Ik had een vergevorderd stadium van hartfalen, was ernstig vermagerd, had twaalf liter vocht in mijn buik, leek hoogzwanger. Uiteindelijk werd ik in het VUMC opgenomen. Een cardioloog stelde voor een gaatje in mijn hart te maken om zo de druk te verlichten. “Dan kun je nog een tijdje mee”, zei hij. Dat was op 1 september. “Dan hopen we dat je de kerst nog haalt.” Ik besefte: dit is niet goed, en besloot me te laten screenen voor een dubbele longtransplantatie.”

De transplantatie

Chermaine werd overgeplaatst naar het UMCG in Groningen, waar ze twee weken bleef en er gescreend werd. Daarna mocht ze terug naar huis. “Na een week thuis werd ik twee of drie keer opgenomen in de SEH. Vervolgens werd ik permanent in het ziekenhuis opgenomen tot de transplantatie. Ik ging heel snel achteruit. Ik kreeg een acuut leveren nierfalen en mijn hart ging nog verder achteruit. Zo kwam ik bovenaan de internationale wachtlijst te staan. Na zes weken was een dubbele long beschikbaar. Het had geen dag langer moeten duren. Ik was zo blij, terwijl ik tegelijkertijd voelde dat ik stervende was. Ik berustte in mijn lot. Visite kon ik niet meer aan, niemand mocht nog mijn kamer in. Toen mijn behandelaar zei: “Ze zijn er!”, dacht ik: “Hij weet toch dat ik geen visite wil”. Maar hij bedoelde dat er twee jonge nieuwe geschikte longen waren. Ik voelde opeens geen pijn meer.”

“Met de ambulance werd ik naar Groningen gebracht, waar ik op 22 november 2016 de operatiekamer in werd gebracht. De operatie duurde acht uur, daarna kwam ik op de IC terecht, waar ik een week in slaap gehouden werd, aan de hartlongmachine. Ik lag aan de dialyse en aan de beademing, kon niet zelfstandig ademen. Ik heb er een keer een hartstilstand gehad, moest worden gereanimeerd. Daarna lag ik er 4,5 week wakker, kon niet meer slapen. Ik moest er vier keer worden geïntubeerd, was te zwak om te ademen. Daardoor liepen mijn stembanden schade op, ik praat nog steeds hees. Elke minuut op de IC leek een dag te duren, en ik lag er 37 dagen. Het was een strijd om dat vol te houden. Soms werd ik er moedeloos van. Ik was bang om te stikken, het zuurstofgehalte was ondanks de beademing nog steeds laag. Uiteindelijk
kon ik vijf jaar na mijn herseninfarct met kerst met nieuwe longen van de IC af!”

Dit komt goed!

“Ik moest alles opnieuw leren, lopen, praten, opstaan. Pas na drie jaar voelde ik me ook mentaal weer helemaal mezelf! Ik leefde vroeger altijd met het idee dat elke dag de laatste kan zijn en dat weet ik nu nog steeds. Nu ligt echter een wereld aan mijn voeten. Ik heb me nooit zo goed gevoeld als nu!”

Inmiddels staat Chermaine op het punt te promoveren. Ze wordt dan doctor in de voeding, met als specialisatie Pulmonale Arteriële Hypertensie, die ziekte die haar zelf bijna het leven kostte. “De behandelaar van toen, hoogleraar longgeneeskunde Anton Vonk Noordegraaf, is nu mijn promotor”, zegt ze trots.

En zo heeft Chermaine van haar zwakte haar kracht gemaakt. Ze schreef over haar moeilijke tocht langs de afgrond van de dood een boek, “Een ontiegelijk lange adem”.

U kunt het boek bestellen via bol.com.

Tekst: Henri Haenen
Beeld: Daisy von Dutch

Opzoek naar lotgenotencontact? Check ons forum of onze besloten FB-groep.

Dit artikel verscheen eerder in het HPNLmagazine.

Hoe pak je je leven na een zware operatie weer op?

Geschreven door

Ook in dit magazine praten we weer met hartchirurg Ehsan Natour en met een patiënt die net een levensreddende operatie achter de rug heeft. Dit keer Chermaine Kwant die na een dubbele longtransplantatie en een reanimatie haar leven weer oppakte. Hoe deed zij dat? Wat kunnen we van haar leren? En welke adviezen geeft Ehsan bij het oppakken van de levensdraad?[1]  Levenscrises verlopen volgens een curve die je kunt uittekenen, wat ook in Ehsans boek beschreven staat.

“Alles draait om een goede voorbereiding, een goede begeleiding en goede communicatie voor en na de operatie”, benadrukt Natour. Verbinding en communicatie leiden tot vertrouwen en dat is uiteindelijk wat nodig is om gezamenlijk tot een goed resultaat voor alle betrokkenen te komen.”

“Chermaine heeft het gehaald, en wist daarna haar leven positief op te pakken. Ik was destijds betrokken bij het team voor haar transplantatie. Dit artikel gaat over het belang van de omgeving van de patiënt. Als je deze reis maakt voel je je eenzaam en machteloos. Om niet in de put te zinken heb je steun van arts, verpleegkundigen en familie hard nodig. Familieleden zouden de patiënt kunnen omhelzen als hij of zij het moeilijk heeft, maar dat gebeurt vaak niet. Doen we dat wel, dan mobiliseert de patiënt veel van zijn innerlijke veerkracht. Dat bevordert een snelle genezing.”

“Laat de ander voelen: ik ben er, je bent niet alleen. Dat is echt heel belangrijk, en geldt zowel voor de familie en de dierbaren, maar zeker ook voor arts en verplegend personeel. Je wil als patiënt in de nood gezien worden. Ik kan als chirurg een patiënt repareren, maar om te herstellen heeft de mens veerkracht nodig. Door er voor de patiënt te zijn, hem of haar aandacht te geven, te luisteren, vast te houden, kun je die veerkracht mobiliseren. Het is wetenschappelijk bewezen dat het dan beter met de patiënt gaat. De arts die zo met de patiënt omgaat, profiteert op gezondheidsvlak, ook dat is wetenschappelijk bewezen. Door aandacht voor de mens achter de patiënt te hebben, kan de arts een beter behandelconcept opstellen. Ook mij doet het goed als mijn patiënt sneller herstelt. Het gaat om win-win-situaties. Als arts en zorgmedewerkers de patiënt oprechte aandacht geven behalen wij een genezend effect (Hawthorne-effect) en alle betrokkenen winnen: patiënt, arts en verplegers, ziekenhuis en zelfs zorgverzekeraars.”

De rol van de naasten van de patiënt is heel erg belangrijk, benadrukt Ehsan. “Nog belangrijker zelfs dan de medicijnen die we geven. We hebben het hier over het meest fragiele moment in iemands leven. Juist hier moeten we veel werk doen. De patiënt moet weten niet alleen te zijn, en zich vooral omringd weten door liefdevolle aandacht van partner en familie. Dat betekent voor de behandelaars: veel energie in naasten steken. Vergelijk het met een kind, dat je aan de hand moet nemen bij het leren lopen. De patiënt is als het kindje dat veel aandacht nodig heeft, liefst van je dierbaren. Als dat gestoord is, lukt het niet. Dan ben je alleen en dat is gevaarlijk. Dan wordt je leven zinloos, dan ga je opgeven.”

“Sommige mensen geven het op, willen niet meer vechten, accepteren in hun gedachten de dood. Maar als het bijna zover is, worden ze toch bang, en willen ze dat niet. Dan gaan ze er alles aan doen om niet dood te gaan. Dan moeten we onze innerlijke veerkracht mobiliseren.  Antropoloog en coach Janine Schimmelpenninck schreef er een goed boek over, Natural Skills.[2]  Daar komen we in een volgend magazine nog op terug.”

“Na de operatie is er vaak opluchting, maar dan is het nog niet voorbij. Het vraagt nog steeds veel werk om de weg omhoog af te leggen. Vergelijk het proces daarna met Max Verstappen. Een eerste plek behalen is leuk, maar om die plek te behouden is een stuk moeilijker. Ook hij wordt omringd door een team. Een patiënt heeft met veel dingen te maken: de aard van zijn of haar ziekte, de bijwerkingen van de medicijnen die ingrijpend kunnen zijn en zorgen baren, de vraag of de ziekte weer terugkomt – dat alles vraagt om voortdurende begeleiding, ook als de patiënt uit het ziekenhuis is ontslagen.”

Ehsan wijst erop, dat je moet leren vasthouden wat je bereikt hebt na de operatie. “Dat begint met afvallen, bijvoorbeeld. De kunst is dat gewicht te behouden. Eetgewoonten veranderen om je gewicht op een gezond peil te houden. Dat is lastig. Het is makkelijker om terug te vallen in oud eetgedrag, zeker met alle verleidingen om ons heen. Opgeven is makkelijker, net zoals niets doen makkelijker is. Niet opgeven vereist een bepaald bewustzijn, en vooral een liefdevolle en begripvolle omgeving. Het bewustzijn dat dingen veranderen, zonder dat je het wilt of erom gevraagd hebt. Dat betekent leren omgaan met kwetsbaarheid, emoties, vragen en twijfels. Om vervolgens de eigen veerkracht te (her)ontdekken. Ik zie het als mijn plicht als arts om mensen bij dat proces te helpen. Aanwezig zijn, vragen stellen, luisteren. Daarbij vraag ik ook hoe het met naasten is, omdat de crisis ook op hen impact heeft. Het lot maakt geen onderscheid tussen mensen. Iedereen kan aan de beurt komen. Dan schrikken mensen, ze zijn verbijsterd, verward. Dat kan spanningen opleveren. Geef ze dan de liefdevolle zorg en aandacht die hun veerkracht voedt.”

Meer informatie via www.stilgezet.nl

[1] Zoals beschreven in Natours boek “Als het leven stilstaat”, verkrijgbaar via boekhandel, bol.com, bruna.nl of via ons. Een aanrader!

[2] https://naturalskills.nl/index.php/boek/

Kunstmatige Intelligentie

Geschreven door

Ongetwijfeld heeft ook u het nodige gehoord of gelezen over de vele mogelijkheden van AI (Artificial Intelligence) en maakt u zich net als wij zorgen over deze slimme technologische ontwikkeling. Ik vind die zorgen terecht.

Ik weet zeker dat AI heel goede kanten heeft. Daarbij denk ik aan medische toepassingen, bijvoorbeeld op het gebied van diagnostisering. Hierbij kan het zelfs levensreddend zijn!

Terwijl wij volop de laatste hand legden aan deze mooie uitgave van HPNLmagazine, werd bekend dat er veel levens worden gered door een nieuwe harttransplantatietechniek: ‘heart in a box’. Deze nieuwe techniek is tevens ook een stap naar het verkorten van de wachtlijst voor donorharten. Graag wilden wij u hierover uitgebreid informeren, maar de tijd voor een mooie reportage ontbrak helaas.

“Hart in een Doos”: Een Innovatie die Levens Redt
Orgaantransplantaties zijn vaak de laatste hoop voor mensen met ernstige gezondheidsproblemen. Echter, het tekort aan beschikbare organen en de complexiteit van het transplantatieproces vormen grote uitdagingen. Een opwindende ontwikkeling die deze problemen aanpakt, is het concept van “hart in een doos.”

“Hart in een doos” is een geavanceerde technologie die orgaantransport en -bewaring transformeert. Traditioneel moeten organen snel van donor naar ontvanger worden verplaatst, wat logistieke complicaties met zich meebrengt. Deze innovatie stelt organen in staat om buiten het lichaam langer levensvatbaar te blijven.

Het werkt als volgt: een donorhart wordt in een speciale container geplaatst die de omstandigheden van het menselijk lichaam nabootst. Het orgaan wordt voorzien van zuurstof en voedingsstoffen en blijft kloppen, waardoor het in optimale conditie blijft tijdens het transport. Dit verlengt de ‘houdbaarheid’ van het orgaan en biedt chirurgen kostbare extra tijd om de transplantatie uit te voeren.

De voordelen zijn duidelijk. “Hart in een doos” maakt langereafstandstransport mogelijk, vergroot het donororgaanpotentieel en vermindert de druk op chirurgen om snel te handelen. Dit draagt bij aan een groter aantal succesvolle transplantaties en kan levens redden.

Hoewel deze technologie nog in ontwikkeling is, vertegenwoordigt “hart in een doos” een veelbelovende doorbraak in de wereld van orgaantransplantaties. Het heeft het potentieel om de manier waarop we orgaantransplantaties benaderen, te veranderen en de hoop op een gezonder leven te vergroten voor degenen die wachten op een nieuw hart, en niet alleen dat, maar voor alle orgaantransplantaties. Het biedt niet alleen een hart in een doos, maar ook een toekomst vol mogelijkheden voor patiënten wereldwijd.

Maar nu de clou: Het cursieve gedeelte is helemaal niet door mij geschreven, maar door ChatGPT. Ik vroeg: ‘schrijf een Nederlands artikel in 250 woorden over heart in a box’. CHATGPT (https://chat.openai.com/) kwam binnen vier seconden met bovenstaand cursief gedrukte verhaal. Eigenlijk onvoorstelbaar. Ga er zelf ook maar eens mee spelen. De resultaten die eruit komen zijn onvoorstelbaar.

Waar ik mij meer zorgen over maak, is het feit dat bijvoorbeeld de AI tool ‘CHATGPT’ in staat is om teksten te schrijven die niet te onderscheiden zijn van een tekst van een echte tekstschrijver.

Het gevoel dat mensen overbodig worden door deze ontwikkelingen, baart mij zorgen. Grote zorgen. Het is niet na te gaan uit welke betrouwbare of juist onbetrouwbare bronnen de AI zijn verhaal samenstelt. En vanuit welke context de oorspronkelijke verhalen geschreven zijn, en door wie. Dat maakt AI tot een soort van Russische roulette. Klopt het wel echt, wat er staat? Worden we bedrogen? Van de andere kant bedenk ik mij ook dat alle input van mensen afkomt. Maar toch: artificiële intelligentie. Het gaat ontzettend snel en we gaan er de komende tijd nog veel van horen. Ik ben ook erg benieuwd wat u als lezer hiervan vindt. Wellicht kunnen wij daarmee ons voordeel doen!

Blijf gezond,

Jan van Overveld

Opzoek naar lotgenotencontact? Check ons forum of onze besloten FB-groep.

Dit artikel verscheen eerder in het HPNLmagazine.

‘s Werelds nieuwste defibrillator geïmplanteerd in het St. Antonius Ziekenhuis

Geschreven door

Op donderdag 7 september is in het St. Antonius Ziekenhuis Utrecht/Nieuwegein ‘s werelds meest innovatieve defibrillator in een patiënt geplaatst. Een Implanteerbare Cardioverter-Defibrillator, beter bekend als ICD, kan met een paar snelle prikkels of een elektrische schok ernstige ritmestoornissen stoppen. Bij deze nieuwste ICD wordt de electrode achter het borstbeen op het hart geplaatst. Hierdoor hoeven er geen elektrodedraden door een ader in het hart en kan het apparaatje toch optimaal zijn werk doen om een hartstilstand op te heffen.

Groot internationaal onderzoek ging vooraf aan deze wereldprimeur. Prof. dr. Lucas Boersma, cardioloog in het St. Antonius, plaatste in 2020 binnen dat onderzoek voor het eerst in Nederland de nieuwe ICD. In totaal kregen in het onderzoek 356 patiënten in 46 verschillende ziekenhuizen over de hele wereld het nieuwe apparaatje geplaatst. De onderzoeksresultaten werden in het gezaghebbende New England Journal of Medicine gepubliceerd en lieten een succespercentage zien van 98,7% voor defibrillatie en de  veiligheidsdoelstellingen werden gehaald. Nu ook de CE-markering* voor het apparaat er is, is de weg vrij om de nieuwe techniek als erkende behandeloptie aan te bieden aan geselecteerde patiënten met ernstige hartritmestoornissen.

Wereldprimeur

En dat gebeurde donderdag wereldwijd voor het eerst, door Boersma zelf: “De ingreep is goed verlopen en de patiënt maakt het goed. Hij kan vanaf nu weer onbezorgd van het leven genieten. Als zijn hartritme verstoord raakt of zelfs stopt, kan hij vertrouwen op dit kleine apparaatje dat direct voldoende prikkels geeft om het hart weer in het juiste ritme of aan de praat te krijgen. En dat zonder risico op complicaties die een ICD via de bloedbaan soms met zich meebrengen.”

Bekijk hier de video van de eerste plaatsing van de Aurora EV-ICD.

Optimale hartstimulatie

In Nederland wordt jaarlijks bij zo’n 6000 mensen een ICD geplaatst. Ongeveer 10% van de patiënten krijgt complicaties, vanwege de draden die door de bloedbaan lopen. Bijvoorbeeld verstopping van bloedvaten of een bloedinfectie. Bij de nieuwe Aurora EV-ICD lopen geen draden door de bloedbaan. Het kleine “kastje” wordt aan de zijkant van de borstkas onder de huid geplaatst. De electrode wordt via een kleine ingang van 3 mm bij het maagkuiltje rechtstreeks achter het borstbeen op het hart geplaatst. Vanaf die plek is zowel hartstimulatie als het toedienen van een schok mogelijk en is het risico op complicaties een stuk kleiner.

Innovatief Hartcentrum

’s Werelds eerste plaatsing van de nieuwste ICD vond niet voor niets in het St. Antonius Hartcentrum plaats. De ICD bestaat al sinds de jaren tachtig en heeft een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Cardiologen van het St. Antonius zijn altijd nauw betrokken geweest bij die innovaties. Inwendige defibrillators die verbinding met het hart maken via een draad door een ader, zorgen regelmatig voor genoemde complicaties. Zo’n tien jaar geleden werd daarom een andere techniek geïntroduceerd, waarbij de electrode onder de huid náást het borstbeen wordt geplaatst. Hierdoor wordt weliswaar de bloedbaan vermeden, maar vanwege de plek buiten de borstkas, heeft deze geen pacemaker functie. Er moet dan een veel zwaardere schok worden toegediend om een hartstilstand te stoppen.
Reden voor cardioloog Boersma van het St. Antonius om mede sturing te geven aan het grote internationale onderzoek naar deze verbeterde techniek die werd ontwikkeld door Medtronic. Boersma: “Ik hoop nog bij veel meer hartpatiënten de nieuwe ICD te plaatsen en hen de nadelen van de genoemde complicaties te besparen.”

* Met CE-markering verklaart de fabrikant dat het product is getoetst aan alle toepasselijke EU-wetgevingen die CE-markering vereisen en overeenstemmen met de gezondheids-, veiligheids-, prestatie- en milieu-eisen die relevant zijn voor die producten.

Bron: St. Antonius Ziekenhuis

Wat zijn hartklepproblemen eigenlijk?

Geschreven door

Zolang alles goed gaat met je hart, sta je er niet bij stil. Maar problemen beginnen vaak bij de vier hartkleppen. In dit artikel legt de Maastrichtse cardio thoracaal chirurg Peyman Sardari Nia uit waar we allemaal mee geconfronteerd kunnen worden, als het mis gaat.

“Het hart telt vier kleppen: twee inlaat- en twee uitlaatkleppen. Het gaat dus om twee afzonderlijke pompen in één behuizing: het hart. Elke pomp heeft een boezem en een kamer. De kamer heeft een inlaatklep en een uitlaatklep. Links heb je de mitralis inlaat en de aorta uitlaat. Rechts de tricuspidalisklep (inlaat) en pulmonadisklep (uitlaat). Bij elke hartslag openen en sluiten de drie flapjes (slippen of cuspides) van de aortaklep zich. Heeft deze klep een aandoening dan kan de klep vernauwd zijn (aortaklepstenose), of lekken (aortaklepinsufficiëntie). De linker pomp verzorgt het hele lichaam van bloed, de rechter de longen. De linkerkant van het hart is sterker dan de rechterkant, de druk is er hoger. Met als consequentie dat de kleppen aan linker kant sneller verslijten. Problemen rechts zijn vaak een gevolg van problemen links, als die zich doorzetten.”

Wat kun je vertellen over soorten klepproblemen?

“Er zijn verschillende soorten kleplijden. Op de eerste plaats vernauwing (stenose). Kleppen zijn heel dun, bijna doorzichtige vliezen. Dun, want ze moeten geen weerstand bieden aan de doorstroming van het bloed, die soepel moet gaan. Bij klepstenose zijn de dunne bladen verdikt en verkalkt, groeien naar elkaar zodat de opening kleiner wordt. Meestal zie je dat gebeuren in de aortaklep. De tweede oorzaak is lekkage (insufficiëntie), waarbij de flappen niet goed meer aansluiten, en daardoor kan het bloed niet meer één kant op stromen. Een deel ervan stroomt terug. Dat wordt vooral veroorzaakt door verslijting waarbij kleppen beschadigd raken, zodat ze niet meer goed kunnen functioneren. Bij een lekkage wordt het hart groter om alsnog het bloed te kunnen rondpompen, het hart past zich dus aan.”

Wanneer merk je er iets van?

“Het gaat hier om een progressief proces, dat jaren duurt, voordat het tot symptomen leidt. Alleen als het hart door een bacteriële infectie beschadigd raakt, ontwikkelen de problemen zich razendsnel, in weken. Het hart heeft dan geen tijd om zich aan te passen. Klachten doen zich dan opeens en snel voor zoals kortademigheid en vocht op de longen. Klepstenose kan jarenlang ongemerkt blijven omdat het hart compenseert, totdat het op een gegeven moment faalt. Wat je dan ziet is dat er te weinig toevoer van bloed en zuurstof is naar bijvoorbeeld de hersenen. Mensen vallen dan opeens flauw, wat een eerste signaal is dat er hartproblemen zijn.”

Wat zijn de oorzaken van hartklepproblemen?

“Allereerst veroudering. Het komt vooral voor bij mensen vanaf 75 jaar. De kleppen raken versleten. Daarnaast kan er een genetische aanleg zijn. Bijvoorbeeld bij de aortaklep, sommige mensen worden met twee in plaats van drie flappen (klepbladeren) geboren. Zulke kleppen zijn meer vatbaar voor slijtage en vernauwing. Klepproblemen worden vaak verergerd door hoge bloeddruk.”

Lopen sommige families meer risico’s?

“Jazeker. Als klepproblemen in je familie voorkomen vergroot dat het risico dat jij er ook last van kunt krijgen. Maar die kans is zeker niet 100 procent, hoor. Het risico ligt een paar procentjes boven het normale risico. Het kan ook afhankelijk zijn van de leeftijd. Als veel mensen in je familie op jonge leeftijd al klepproblemen hebben bijvoorbeeld, dan is de kans groter dat je bij eerstegraads verwanten dezelfde problemen tegenkomt. Doet binnen je familie het probleem zich voornamelijk bij oudere mensen voor, dan is de kans die je loopt kleiner.”

Wat als ik me zorgen maak?

“Maak je je daar zorgen over, ga dan naar je huisarts. Die kan met een stethoscoop naar je hart luisteren. Neemt de arts geruis waar, dan kan dat wijzen op lekkage of vernauwing, maar het hoeft niet ernstig te zijn. Eventueel doorverwezen naar het ziekenhuis kan met echografie worden vastgesteld of er al dan niet sprake is van kleplijden. Vaak hebben patiënten geen klachten. Als er dan toch geruis hoorbaar is, zijn er wel degelijk hartklepproblemen.”

Wat zijn de symptomen dat de kleppen haperen?

“Die symptomen kunnen bestaan uit kortademigheid, pijn op de borst, vermoeidheid en hartkloppingen. Bijvoorbeeld: bij aortaklepstenose wordt de hartspier dikker. Maar de bloedvaten groeien niet mee. Dat geeft bij inspanning pijn op de borst. Problemen in de mitralisklep leiden vaak tot vocht op de longen. Als het hart zich vergroot, kan dat tot hartritmestoornissen leiden. Let wel: meestal gaat het hierbij om een lang proces over vele, vele jaren. Als er dan klachten ontstaan, is men al ver in het proces. Komen die klachten vaker voor, ga dan naar de huisarts. Merk je bijvoorbeeld dat je snel buiten adem bent bij het traplopen dan is een afspraak maken met de huisarts wat je moet doen. Het gaat dus niet om soms eens buiten adem zijn, maar om systematisch buiten adem zijn bij kleine krachtsinspanningen.”

Wat zijn ernstige klachten?

“Ernstige klachten zijn als je niet meer kunt platliggen. Of als je pijn op de borst krijgt bij inspanningen die niet overgaat. Dat zijn echte alarmsignalen. Dan moet je gelijk naar de dokter. Let wel, het kan jaren duren voor je iets merkt, behalve bij infecties.”

Hoe ontstaat een infectie?

“Een bacterie komt altijd ergens het lichaam binnen. Dat kan een klein wondje zijn aan je voeten, tenen of tandvlees. Als het lichaam verzwakt is en je weinig weerstand hebt, of als de patiënt al een afwijkende klep heeft, of vlak na een klepoperatie, dan kan de bacterie huishouden in je hart. Wat je ziet is dat mensen infecties vaak niet laten behandelen, bijvoorbeeld omdat ze bang zijn voor de tandarts. Dan kan dat overslaan op je hart. Een infectie moet je snel en goed verzorgen, en al helemaal als je toch al klepproblemen hebt!”

Wanneer is een operatie nodig?

“Daarvoor kunnen twee redenen een rol spelen. Allereerst kan zo’n operatie nodig zijn om je klachten te verlichten. Op de tweede plaats om een proces van verslechtering te doorbreken. Anders zou het kunnen leiden tot hartfalen en overlijden. Hoe vroeger je ingrijpt, des te zekerder weet je dat je dezelfde levenskwaliteit terug kunt krijgen die je had, met name bij het aanpakken van een lekkage in de mitraliskleppen. Die kun je vervangen, maar vaak ook repareren. Dat is vaak beter dan vervangen, omdat er dan geen bloedverdunners nodig zijn en de klep weer zo’n 20 jaar meegaat. Het is van belang de patiënt goed te informeren, want de keuze die gemaakt wordt heeft impact op het verdere leven van de patiënt.”

Wat moet je doen om gezond te blijven?

“Blijf actief, let op je voeding, rook niet, zorg dat je bloeddruk onder controle is. Wil je meer weten of twijfel je, kijk dan op de websites van ziekenhuizen. Daar vind je meestal alle benodigde informatie, die betrouwbaar is.”